Haksız Fiilin Yurtdışında İşlenmesi Halinde Dava Açma Yetkisi
Giriş
Haksız fiiller, hukuki bir zarara yol açan ve failin kasıtlı veya ihmalli eylemlerinden kaynaklanan eylemlerdir. Haksız fiiller yurtiçinde işlenebileceği gibi yurtdışında da işlenebilir. Yurtdışında işlenen haksız fiillerde dava açma yetkisi, uluslararası hukuk ve ilgili ülkelerin iç hukuku tarafından belirlenir.
Uluslararası Hukuk
Uluslararası hukukta, haksız fiillerin yargılanması için genel bir yetki kuralı yoktur. Bununla birlikte, bazı uluslararası sözleşmeler belirli haksız fiiller için özel yetki kuralları öngörmektedir. Örneğin, Paris Sözleşmesi (1883) sanayi mülkiyetine ilişkin haksız fiiller için, Bern Sözleşmesi (1886) ise edebi ve sanatsal eserlere ilişkin haksız fiiller için özel yetki kuralları içerir.
İç Hukuk
Haksız fiillerin yurtdışında işlenmesi halinde dava açma yetkisi, ilgili ülkelerin iç hukuku tarafından belirlenir. Çoğu ülkenin iç hukuku, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli yetki kuralları içerir:
- Yer Yetkisi: Haksız fiilin işlendiği yerdeki mahkemeler yetkilidir.
- İkametgah Yetkisi: Davalının ikamet ettiği yerdeki mahkemeler yetkilidir.
- Uyruk Yetkisi: Davacının veya davalının uyruğundaki mahkemeler yetkilidir.
- Bağlantı Yetkisi: Haksız fiilin işlenmesiyle ilgili önemli bir bağlantısı olan yerdeki mahkemeler yetkilidir.
Yetki Kurallarının Uygulanması
Haksız fiillerin yurtdışında işlenmesi halinde dava açma yetkisi, ilgili ülkelerin iç hukukundaki yetki kurallarının uygulanmasıyla belirlenir. Yetki kurallarının uygulanmasında aşağıdaki faktörler dikkate alınır:
- Haksız fiilin niteliği
- Haksız fiilin işlendiği yer
- Davacının ve davalının ikametgahı
- Haksız fiille ilgili diğer bağlantılar
Uygun Mahkemeyi Seçme
Haksız fiillerin yurtdışında işlenmesi halinde dava açma yetkisine sahip birden fazla mahkeme olabilir. Davacı, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli faktörleri göz önünde bulundurarak uygun mahkemeyi seçmelidir:
- Mahkemenin yetkisi
- Mahkemenin bağımsızlığı ve tarafsızlığı
- Mahkemenin yargılama süreci
- Mahkemenin kararlarının uygulanabilirliği
Faydalı Siteler ve Dosyalar
- Uluslararası Adalet Divanı
- Lahey Uluslararası Hukuk Akademisi
- Uluslararası Hukuk Derneği
- Haksız Fiil Davaları İçin Yetki Kuralları
- Yurtdışında İşlenen Haksız Fiillerde Dava Açma Yetkisi
Sonuç
Haksız fiillerin yurtdışında işlenmesi halinde dava açma yetkisi, uluslararası hukuk ve ilgili ülkelerin iç hukuku tarafından belirlenir. Davacılar, uygun mahkemeyi seçerken yetki kurallarını, mahkemenin özelliklerini ve davanın özel koşullarını dikkatlice değerlendirmelidir.