Bitkisel Hayat Nedir?
Bitkisel hayat, beyin sapı fonksiyonlarının korunduğu ancak bilincin ve bilinçli hareketlerin bulunmadığı bir koma durumudur. Bitkisel hayattaki kişiler, uyanmazlar, gözlerini açmazlar ve çevrelerini algılamazlar. Ancak, beyin sapı fonksiyonları devam ettiği için solunum, kalp atışı ve diğer temel yaşamsal fonksiyonları sürdürebilirler.
Bitkisel hayatın tıptaki adı “persistent vegetative state” (PVS)’dir. PVS, “uzun süreli bitkisel hayat” anlamına gelir. PVS’li kişiler, beyin ölümünde olduğu gibi tamamen bilinçsiz değildirler. Ancak, bilinçleri oldukça sınırlıdır ve genellikle sadece temel reflekslere sahiptirler.
Bitkisel Hayata Neden Olan Durumlar
Bitkisel hayata neden olan durumlar şunlardır:
- Beyin travması (kafa travması, trafik kazası, düşme)
- Beyin kanaması
- Beyin tümörü
- Beyin enfeksiyonu (menenjit, ensefalit)
- Beyin felci
- Zehirlenme
- Elektroşok
Bitkisel hayata neden olan durumun şiddeti, bitkisel hayatın süresini ve iyileşme olasılığını etkiler. Hafif bir beyin travması sonrası oluşan bitkisel hayat, zamanla iyileşme olasılığı daha yüksektir. Ancak, ağır bir beyin kanaması veya tümörü sonrası oluşan bitkisel hayat, iyileşme olasılığı daha düşüktür.
Bitkisel Hayatın Belirtileri
Bitkisel hayattaki kişilerin belirtileri şunlardır:
- Uyanmazlar
- Gözlerini açmazlar
- Çevrelerini algılamazlar
- Konuşmazlar
- İstemli hareketler yapmazlar
- Ancak, beyin sapı fonksiyonları devam ettiği için solunum, kalp atışı ve diğer temel yaşamsal fonksiyonları sürdürebilirler.
Bitkisel hayattaki kişilerin bazılarında, aşağıdaki belirtiler de görülebilir:
- Ağlama
- Gülme
- Ağız hareketleri
- Göz hareketleri
- Yüz ifadeleri
Bu belirtiler, bitkisel hayattaki kişilerin bilinçli oldukları anlamına gelmez. Bu belirtiler, beyin sapı fonksiyonlarının bir parçası olarak ortaya çıkan reflekslerdir.
Bitkisel Hayatın Teşhisi
Bitkisel hayatın teşhisi, aşağıdaki aşamalardan geçer:
- Hastanın tıbbi öyküsü ve fizik muayenesi yapılır.
- Beyin görüntüleme yöntemleri (MR, BT) ile beyin hasarı değerlendirilir.
- EEG (elektroensefalografi) ile beyin aktivitesi ölçülür.
EEG, bitkisel hayattaki kişilerin beyin aktivitesinin çok azaldığını veya tamamen kaybolduğunu gösterir. Bu durum, bitkisel hayatın teşhisinde önemli bir rol oynar.
Bitkisel Hayatın Tedavisi
Bitkisel hayattaki kişilerin tedavisi, temel yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesine yöneliktir. Bu amaçla, hastalar solunum cihazına bağlanabilir, beslenme tüpünden beslenebilir ve antibiyotik gibi ilaçlar verilebilir.
Bitkisel hayattaki kişilerin iyileşme olasılığı çok düşüktür. Bu nedenle, bitkisel hayattaki kişilerin yaşam kalitesini iyileştirmeye yönelik tedaviler uygulanabilir. Bu tedaviler arasında, fizyoterapi, konuşma terapisi ve psikoterapi yer alır.
Bitkisel Hayattaki Kişilerin Bakımının Zorlukları
Bitkisel hayattaki kişilerin bakımının zorlukları şunlardır:
- Yoğun bakım gerektirir.
- Çok maliyetlidir.
- Aile ve yakınları için duygusal olarak zorlayıcıdır.
Bitkisel hayattaki kişilerin bakımını üstlenen aileler ve yakınları, psikolojik destek almalıdır.
Bitkisel Hayattaki Kişilerin Hayatta Tutulmasının Etiği
Bitkisel hayattaki kişilerin hayata tutulmasının etik açıdan tartışılması gereken bir konudur. Bu konuda farklı görüşler vardır.
- Bazı kişiler, bitkisel hayattaki kişilerin yaşam haklarının korunması gerektiğini savunur. Bu görüşe göre, bitkisel hayattaki kişiler, bilinçli olmasalar bile, yaşamaya devam etme hakkına sahiptir.
- Diğer kişiler ise, bitkisel hayattaki kişilerin yaşamlarının anlamsız olduğunu ve bu kişilerin hayatına devam ettirilmesinin gereksiz olduğunu savunur. Bu görüşe göre, bitkisel hayattaki kişilerin yaşamları, sadece yaşam destek cihazları sayesinde devam eder. Bu kişilerin yaşamları, kendileri için değil, aileleri ve yakınları için anlamlıdır.
Bitkisel hayattaki kişilerin hayata tutulmasının etik açıdan değerlendirilmesi, her bir vaka için ayrı ayrı yapılması gereken bir değerlendirmedir.