Bekçilerin Kimlik Sorma Yetkisi Mahkeme Kararı
Türkiye’de bekçiler, 5188 sayılı Kanun’un 1. maddesinde “Asayişi korumak ve kolluk kuvvetlerine yardımcı olmak üzere, belediye sınırları içinde görevlendirilen kolluk personelidir.” şeklinde tanımlanmaktadır. Bekçilerin görevleri ve yetkileri ise aynı Kanun’un 5. maddesinde düzenlenmiştir.
Bekçilerin görevleri arasında, “suç işlenmesini önlemek, suç işlendiğinde suçluyu yakalamak, işlenen suçun iz, delil ve emarelerini korumak, şüpheli şahısları yakalamak, haklarında adli işlem yapılması için kolluk kuvvetlerine teslim etmek, halkın can ve mal güvenliğini sağlamak, kamu düzenini korumak, 112 Acil Çağrı Merkezine gelen ihbarları değerlendirerek gerekli müdahaleyi yapmak” gibi hususlar yer almaktadır.
Bekçilerin yetkileri arasında ise, “suç işlenmesini önlemek, suç işlendiğinde suçluyu yakalamak, işlenen suçun iz, delil ve emarelerini korumak, şüpheli şahısları yakalamak, haklarında adli işlem yapılması için kolluk kuvvetlerine teslim etmek, halkın can ve mal güvenliğini sağlamak, kamu düzenini korumak, 112 Acil Çağrı Merkezine gelen ihbarları değerlendirerek gerekli müdahaleyi yapmak, görev alanında bulunan kişileri kimliklerini tespit etmek için durdurmak ve kimlik sormak” gibi hususlar yer almaktadır.
Bekçilerin kimlik sorma yetkisi, 5188 sayılı Kanun’un 5. maddesinin 1. fıkrasının (g) bendinde düzenlenmiştir. Bu fıkraya göre, bekçiler, “görev alanında bulunan kişileri kimliklerini tespit etmek için durdurmak ve kimlik sormak” yetkisine sahiptirler.
Bekçilerin kimlik sorma yetkisinin kapsamı ve sınırları, Anayasa Mahkemesi (AYM) tarafından verilen kararlarla belirlenmiştir. AYM, 2022 yılında verdiği bir kararda, bekçilerin kimlik sorma yetkisinin “suç işlenmesini önlemek, suç işlendiğinde suçluyu yakalamak, işlenen suçun iz, delil ve emarelerini korumak, şüpheli şahısları yakalamak, haklarında adli işlem yapılması için kolluk kuvvetlerine teslim etmek, halkın can ve mal güvenliğini sağlamak, kamu düzenini korumak” amacıyla kullanılabileceğini belirtmiştir.
AYM’nin bu kararı, bekçilerin kimlik sorma yetkisinin sınırlı bir şekilde kullanılabileceğini göstermektedir. Buna göre, bekçiler, sadece suç işlenmesini önlemek, suç işlendiğinde suçluyu yakalamak, işlenen suçun iz, delil ve emarelerini korumak, şüpheli şahısları yakalamak, haklarında adli işlem yapılması için kolluk kuvvetlerine teslim etmek, halkın can ve mal güvenliğini sağlamak, kamu düzenini korumak gibi durumlarda kişileri kimlik sorabilirler.
Bekçilerin kimlik sorma yetkisinin kapsamı ve sınırları ile ilgili olarak, uygulamada bazı tartışmalar yaşanmaktadır. Bu tartışmalardan biri, bekçilerin kimlik sorma yetkisinin hangi durumlarda kullanılabileceği ile ilgilidir. Bazı kişiler, bekçilerin herhangi bir gerekçe göstermeden herkese kimlik sorabileceği görüşündeyken, bazıları ise bekçilerin kimlik sormak için makul bir sebeplerinin olması gerektiğini savunmaktadır.
Uygulamada, bekçilerin kimlik sorma yetkisinin kapsamı ve sınırları ile ilgili olarak, mahkemeler tarafından verilen kararlar da farklılık göstermektedir. Bazı mahkemeler, bekçilerin herhangi bir gerekçe göstermeden herkese kimlik sorabileceği yönünde kararlar verirken, bazıları ise bekçilerin kimlik sormak için makul bir sebeplerinin olması gerektiğini savunarak kararlar vermektedir.
Bekçilerin kimlik sorma yetkisinin kapsamı ve sınırları ile ilgili olarak, henüz kesin bir yargı kararı bulunmamaktadır. Bu nedenle, bekçilerin kimlik sorma yetkisini kullanırken, uygulamada yaşanan farklılıkları göz önünde bulundurmaları gerekmektedir.
Bekçilerin Kimlik Sorma Yetkisi ve Kişi Haklarının Korunması
Bekçilerin kimlik sorma yetkisi, kişilerin temel hak ve özgürlüklerini etkileyebilecek bir yetkidir. Bu nedenle, bekçilerin kimlik sorma yetkisinin kullanılmasının, kişilerin temel hak ve özgürlüklerini ihlal etmemesi için bazı önlemlerin alınması gerekmektedir.
Bekçilerin kimlik sorma yetkisinin kullanılmasında, kişilerin temel hak ve özgürlüklerinin korunması için alınması gereken önlemlerden biri, bekçilerin kimlik sorma yetkisini kullanırken, belirli kurallara uymalarıdır. Bu kurallar, bekçilerin kimlik sorma yetkisini, sadece suç işlenmesini önlemek, suç işlendiğinde suçluyu yakalamak, işlenen suçun iz, delil ve em