Bekçilerin Kimlik Sorma Yetkisi Var mı?
Bekçiler, 2020 yılında yürürlüğe giren 7245 sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu ile yeniden ihdas edilen bir kolluk kuvvetidir. Bu kanuna göre, bekçiler, kamu düzenini ve güvenliğini sağlamak, önleyici ve koruyucu tedbirleri almak, suç işlenmesini önlemek, suç işlendiğinde suç delillerini korumak, işlenen suçların faillerini yakalamak ve bunlara karşı gerekli kanunî işlemleri yapmakla görevli ve yetkilidir.
Bekçilerin kimlik sorma yetkisi, bu görevlerini yerine getirirken kullanabilecekleri önemli bir yetkidir. Ancak, bu yetkinin sınırları ve koşulları, hukuki açıdan tartışmalı bir konudur.
Kimlik Sorma Yetkisinin Hukuki Dayanağı
Bekçilerin kimlik sorma yetkisi, öncelikle Anayasa’nın 20. maddesinde düzenlenen “özel hayatın gizliliği” hakkına karşı bir sınırlama olarak kabul edilebilir. Anayasa’nın 20. maddesi, “Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliği dokunulmazdır.” hükmünü içermektedir. Bu hüküm, kişilerin kimliklerinin gizliliğini de korumakta ve kişilerin kimlik bilgilerini başkalarına açıklamalarını yasaklamaktadır.
Bekçilerin kimlik sorma yetkisi, bu hakkın sınırlandırılması niteliğinde olduğu için, Anayasa’nın 13. maddesinde düzenlenen “sınırlama ilkeleri”ne uygun olmalıdır. Anayasa’nın 13. maddesi, “Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasa’nın ilgili maddelerinde belirtilen sebepler ve ölçülülük ilkesine aykırı olmamak kaydıyla kanunla sınırlanabilir.” hükmünü içermektedir.
Bu çerçevede, bekçilerin kimlik sorma yetkisinin Anayasa’ya uygun olabilmesi için, aşağıdaki şartları taşıması gerekir:
- Kısıtlama, kanunla düzenlenmiş olmalıdır. Bekçilerin kimlik sorma yetkisi, 7245 sayılı Çarşı ve Mahalle Bekçileri Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu nedenle, bu şart yerine getirilmiştir.
- Kısıtlama, kamu yararı için gerekli olmalıdır. Bekçilerin kimlik sorma yetkisi, kamu düzenini ve güvenliğini sağlamak için gereklidir. Bu nedenle, bu şart da yerine getirilmiştir.
- Kısıtlama, ölçülü olmalıdır. Bekçilerin kimlik sorma yetkisi, kişilerin özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkı ile dengeli olmalıdır. Bu nedenle, bu şartın yerine getirilip getirilmediği, her bir somut olayda değerlendirilmelidir.
Bekçilerin Kimlik Sorma Yetkisinin Sınırları
Bekçilerin kimlik sorma yetkisi, yukarıda belirtilen sınırlama ilkeleri çerçevesinde kullanılmalıdır. Bu çerçevede, bekçilerin kimlik sorma yetkisinin sınırları şunlardır:
- Kimlik sorma, kamu düzenini ve güvenliğini sağlamak amacıyla yapılmalıdır. Bekçilerin kimlik sorma yetkisi, yalnızca kamu düzenini ve güvenliğini sağlamak amacıyla kullanılabilir. Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal etmek için kullanılamaz.
- Kimlik sorma, makul bir sebebe dayanmalıdır. Bekçilerin kimlik sorma yetkisi, makul bir sebebe dayanmalıdır. Bekçiler, herhangi bir kişiye kimlik soramaz. Kimlik sorma yetkisi, yalnızca kamu düzenini ve güvenliğini tehdit eden veya suç işlenmesi ihtimali bulunan kişilere kullanılabilir.
- Kimlik sorma, ölçülü olmalıdır. Bekçilerin kimlik sorma yetkisi, ölçülü olmalıdır. Bekçiler, yalnızca kimlik tespiti amacıyla kimlik sormalıdır. Kimlik sorma işlemi, kişilerin özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini ihlal edecek şekilde yapılamaz.
Bekçilerin Kimlik Sorma Yetkisinin Uygulaması
Bekçilerin kimlik sorma yetkisi, uygulamada bazı sorunlara yol açmaktadır. Bu sorunlardan biri, bekçilerin kimlik sorma yetkisinin sınırlarının belirsiz olmasıdır. Bekçiler, kimlik sorma yetkilerini, bazen kamu düzenini ve güvenliğini sağlamak amacıyla değil, keyfi olarak kullanmaktadırlar.
Bir diğer sorun ise, bekçilerin kimlik sorma yetkisini kullanırken, kişilerin özel hayatına ve aile hayatına saygı göstermemeleridir. Bekçiler, bazen kişilerin kimlik bilgilerini izinsiz olarak başkalarına vermektedirler.
Bu sorunları çözmek için, bekçilerin kimlik sorma yetkisinin sınırlarının daha açık bir şekilde belirlenmesi ve bekçilerin bu yetkiyi kullanırken, kişilerin özel hayatına ve aile hayatına saygı göstermeleri konusunda daha fazla bilgilendirilmeleri gerekmektedir.
**Y