Kayseri Uçak Fabrikası’nın Kapanışı
Türkiye’nin ilk uçak fabrikası olan Kayseri Uçak Fabrikası, 1926 yılında açılmış ve 1962 yılında kapanmıştır. Fabrikanın kapanışı, Türkiye’nin uçak sanayii tarihinde önemli bir dönüm noktasıdır.
Fabrikanın Kuruluşu
Kayseri Uçak Fabrikası’nın kuruluşu, Türkiye’nin uçak sanayii alanındaki ilk girişimidir. Fabrikanın kuruluşunda, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Alman Junkers firması arasında bir anlaşma yapılmıştır. Anlaşmaya göre, Junkers firması fabrikayı kuracak ve işletecek, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ise fabrikanın ihtiyacı olan malzeme ve finansmanı sağlayacaktı.
Fabrika, 6 Ekim 1926 tarihinde “Tayyare ve Motor Türk Anonim Şirketi (TOMTAŞ)” adı altında açıldı. Fabrikanın ilk müdürü, Alman Junkers firmasının bir temsilcisi olan Kurt Tank’tı.
Fabrikanın Faaliyetleri
Fabrika, açılışından itibaren uçak üretimine başlamıştır. İlk üretilen uçak, Junkers F 13 tipi bir eğitim uçağıydı. Fabrikada ayrıca, Junkers G 23 ve Junkers A 20 tipi uçaklarda üretilmiştir.
Fabrika, 1928 yılında yaşanan ekonomik kriz nedeniyle iflas etmiş ve kapanmıştır. Ancak, Türk Tayyare Cemiyeti’nin girişimleriyle 1931 yılında yeniden açılmıştır.
Fabrika, yeniden açılışından sonra uçak üretimine devam etmiştir. Bu dönemde, Junkers F 13 tipi eğitim uçağının yanı sıra, “Kayseri” adı verilen bir uçak modeli de üretilmiştir. Kayseri uçağı, tamamen Türk mühendisleri ve işçileri tarafından tasarlanmış ve üretilmiştir.
Fabrikanın Kapanışı
Fabrika, 1952 yılında yaşanan bir dizi gelişme sonucunda kapanmıştır. Bu gelişmelerden ilki, ABD’nin Türkiye’ye Lockheed T-33 tipi jet eğitim uçaklarını hibe etmesidir. İkinci gelişme ise, Türkiye’nin uçak sanayii alanındaki yatırımlarının azalması ve dışa bağımlılığın artmasıdır.
ABD’nin Türkiye’ye hibe ettiği jet eğitim uçakları, Türk Hava Kuvvetleri’nin ihtiyacını karşılamıştır. Bu nedenle, Kayseri Uçak Fabrikası’nın ürettiği eğitim uçaklarının ihtiyacı kalmamıştır. Ayrıca, Türkiye’nin uçak sanayii alanındaki yatırımları azaldığı için, fabrikanın üretimi sürdürebilmesi için gerekli finansman sağlanamamıştır.
Bu gelişmeler sonucunda, Kayseri Uçak Fabrikası, 1962 yılında kapanmıştır. Fabrikanın kapanışı, Türkiye’nin uçak sanayii tarihinde önemli bir dönüm noktası olmuştur. Bu tarihten sonra, Türkiye’de uzun bir süre uçak üretimi yapılmamıştır.
Fabrikanın Kapanmasının Nedenleri
Kayseri Uçak Fabrikası’nın kapanmasının başlıca nedenleri şunlardır:
- ABD’nin Türkiye’ye hibe ettiği jet eğitim uçaklarının, Türk Hava Kuvvetleri’nin ihtiyacını karşılaması.
- Türkiye’nin uçak sanayii alanındaki yatırımlarının azalması ve dışa bağımlılığın artması.
- Fabrikanın üretim maliyetlerinin yüksek olması.
Fabrikanın Kapanış Sonrası Gelişmeler
Kayseri Uçak Fabrikası’nın kapanmasından sonra, Türkiye’de uçak sanayii alanındaki gelişmeler yavaşlamıştır. Ancak, 1980’li yılların sonundan itibaren, Türkiye’de uçak sanayii alanında yeniden yatırımlar yapılmaya başlanmıştır.
Bu dönemde, Türkiye’de birçok uçak ve helikopter üretim şirketi kurulmuştur. Ayrıca, Türkiye, uçak ve helikopter üretimi için gerekli olan parça ve ekipmanları üretmeye başlamıştır.
Günümüzde, Türkiye’de uçak sanayii alanında önemli gelişmeler yaşanmaktadır. Türkiye, yerli ve milli olarak üretilen uçaklara ve helikopterlere sahiptir. Ayrıca, Türkiye, uçak ve helikopter üretimi için gerekli olan parça ve ekipmanları üretmektedir.
Kayseri Uçak Fabrikası’nın kapanışı, Türkiye’nin uçak sanayii tarihinde önemli bir dönüm noktasıdır. Ancak, 1980’li yılların sonundan itibaren, Türkiye’de uçak sanayii alanında yeniden yatırımlar yapılmaya başlanması, Türkiye’nin bu alandaki ilerlemesini sağlamıştır.