Bitkisel İlaç Nedir?
Bitkisel ilaç, bitkilerin veya bitkisel ürünlerin, insan sağlığını iyileştirmek veya korumak için kullanılan bir tür ilaçtır. Bitkisel ilaçlar, yüzyıllardır geleneksel tıpta kullanılmaktadır ve günümüzde de yaygın olarak kullanılmaktadır.
Bitkisel İlaçların Tanımı
Bitkisel ilaçlar, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından şu şekilde tanımlanmıştır:
“Bitkisel ilaç, bitkisel drog veya karışımları olduğu gibi veya değişik preparatları halinde, etkili kısım olarak taşıyan bitmiş, etiketlenmiş tıbbi ürünler ve müstahzarlardır.”
DSÖ’nün tanımına göre, bitkisel ilaçlar aşağıdaki özellikleri taşımalıdır:
- Bitkisel kaynaklı olmalıdır.
- İnsan sağlığını iyileştirmek veya korumak için kullanılmalıdır.
- Bitkisel drog veya karışımlarından hazırlanmalıdır.
- Etkili kısım olarak bitkisel drog veya karışımlarının bir kısmını içermelidir.
- Bitmiş, etiketlenmiş bir ürün olmalıdır.
Bitkisel İlaçların Tarihçesi
Bitkisel ilaçlar, insanlığın en eski tıbbi tedavi yöntemlerinden biridir. İlk bitkisel ilaçların, MÖ 3000’li yıllarda Çin’de kullanıldığına dair kanıtlar bulunmaktadır. Bitkisel ilaçlar, tarih boyunca birçok farklı kültürde kullanılmıştır ve günümüzde de yaygın olarak kullanılmaktadır.
Bitkisel İlaçların Türleri
Bitkisel ilaçlar, farklı şekillerde hazırlanabilir. En yaygın kullanılan bitkisel ilaç türleri şunlardır:
- Bitkisel droglar: Bitkilerin işlenmemiş veya az işlenmiş kısımlarıdır. Örneğin, ıhlamur kabuğu, papatya çiçeği, ekinezya kökü bitkisel droglara örnektir.
- Bitkisel ekstreler: Bitkisel droglardan elde edilen sıvı veya katı ürünlerdir. Örneğin, ıhlamur çayı, papatya çayı, ekinezya özü bitkisel ekstrelere örnektir.
- Bitkisel yağlar: Bitkilerin yağlarından elde edilen ürünlerdir. Örneğin, zeytinyağı, susam yağı, keten tohumu yağı bitkisel yağlara örnektir.
- Bitkisel kapsüller: Bitkisel drogların kapsüllenmiş formudur.
- Bitkisel tabletler: Bitkisel drogların tabletlenmiş formudur.
Bitkisel İlaçların Etkileri
Bitkisel ilaçların etkileri, içerdikleri aktif bileşenlere bağlı olarak değişir. Bitkisel ilaçlar, çeşitli sağlık sorunlarının tedavisinde kullanılmaktadır. Örneğin, ıhlamur çayı soğuk algınlığı ve grip gibi üst solunum yolu hastalıklarının tedavisinde, papatya çayı mide rahatsızlıklarının tedavisinde, ekinezya özü bağışıklık sistemini güçlendirmek için kullanılmaktadır.
Bitkisel İlaçların Güvenliği
Bitkisel ilaçlar, doğal oldukları için güvenli oldukları düşünülmektedir. Ancak, tüm bitkisel ilaçlar güvenli değildir. Bazı bitkisel ilaçlar, yan etkilere veya ilaç etkileşimlerine neden olabilir. Bu nedenle, bitkisel ilaç kullanmadan önce mutlaka bir doktora danışmak gerekir.
Bitkisel İlaçların Kullanımı
Bitkisel ilaçlar, genellikle ağızdan alınır. Ancak, bazı bitkisel ilaçlar, topikal olarak veya enjeksiyon yoluyla da kullanılabilir. Bitkisel ilaçların dozu ve kullanım süresi, ilacın türüne ve kullanım amacına göre değişir.
Bitkisel İlaçların Saklanması
Bitkisel ilaçlar, kuru ve serin bir yerde saklanmalıdır. Bitkisel ilaçların son kullanma tarihine dikkat edilmelidir.
Bitkisel İlaçların Yasal Durumu
Bitkisel ilaçlar, ülkelere göre farklı yasal düzenlemelere tabidir. Bazı ülkelerde bitkisel ilaçlar, reçetesiz olarak satılabilirken, bazı ülkelerde reçete ile satılması zorunludur.
Türkiye’de Bitkisel İlaçlar
Türkiye’de bitkisel ilaçlar, Sağlık Bakanlığı tarafından “Bitkisel ve Destek Ürünleri” olarak tanımlanmaktadır. Bitkisel ve destek ürünleri, “Gıda ve İlaç Dairesi Başkanlığı” tarafından denetlenmektedir.
Türkiye’de bitkisel ilaçlar, eczanede, aktarda veya internette satılabilir. Bitkisel ilaç satın alırken, ürünün etiketinde yer alan bilgilere dikkat etmek gerekir.
Bitkisel İlaçların Geleceği
Bitkisel ilaçlar, günümüzde giderek daha popüler