Bitkisel Steroller: Nedir, Faydaları Nelerdir?
Bitkisel steroller, bitkilerde doğal olarak bulunan, kolesterole benzer yapıda olan bileşiklerdir. Yapısal olarak kolesterole benzediklerinden, bağırsaklardan kolesterol emilimini azaltarak kan kolesterol düzeyini düşürmeye yardımcı olurlar.
Bitkisel Sterollerin Yapısı ve Özellikleri
Bitkisel steroller, steroid yapıda olan bileşiklerdir. Steroidler, yağda çözünen, yapılarında karbon, hidrojen ve oksijen atomları bulunan organik bileşiklerdir. Bitkisel sterollerde, kolesterolde bulunan hidrojen atomlarının bir kısmı karbon atomları ile yer değiştirmiştir. Bu değişim, bitkisel sterollerin kolesterole göre daha az polar olmasına neden olur.
Bitkisel steroller, iki ana gruba ayrılır:
- Fitosteroller: Bitkilerde doğal olarak bulunan sterollerdir. En yaygın fitosteroller, sitosterol, kampesterol ve stigmasteroldür.
- Stanoller: Fitosterollerin doymuş formlarıdır. En yaygın stanoller, sitostanol ve kampestanoldür.
Bitkisel steroller, bitkilerin hücre zarlarının önemli yapısal bileşenleridir. Ayrıca, bitkilerde çeşitli metabolik süreçlerde rol oynarlar.
Bitkisel Sterollerin Faydaları
Bitkisel sterollerin başlıca faydaları şunlardır:
- Kan kolesterol düzeyini düşürmeye yardımcı olurlar. Bitkisel steroller, bağırsaklardan kolesterol emilimini azaltarak kan kolesterol düzeyini düşürmeye yardımcı olurlar. Yapılan çalışmalar, günde 2 gram bitkisel sterol tüketiminin, LDL (kötü huylu) kolesterol düzeyini %10-15 oranında düşürebileceğini göstermektedir.
- Kalp sağlığını desteklerler. Kan kolesterol düzeyinin yüksek olması, kalp hastalığı riskini artırmaktadır. Bitkisel steroller, kan kolesterol düzeyini düşürerek kalp sağlığını desteklemeye yardımcı olurlar.
- Diğer kronik hastalıkları önlemeye yardımcı olabilirler. Bitkisel sterollerin, kanser, diyabet ve Alzheimer gibi diğer kronik hastalıkları önlemeye yardımcı olabileceğine dair bazı çalışmalar bulunmaktadır. Ancak bu konuda daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Bitkisel Sterollerin Kaynakları
Bitkisel steroller, bitkilerin çeşitli kısımlarında bulunur. En zengin bitkisel sterol kaynakları şunlardır:
- Bitkisel yağlar: Mısırözü yağı, soya yağı, ayçiçek yağı, fıstık yağı, zeytinyağı gibi bitkisel yağlar, bitkisel sterol bakımından zengindir.
- Yağlı tohumlar: Fındık, ceviz, badem, ay çekirdeği, keten tohumu gibi yağlı tohumlar, bitkisel sterol bakımından zengindir.
- Tahıllar: Buğday kepeği, yulaf ezmesi, pirinç kepeği gibi tahıllar, bitkisel sterol bakımından zengindir.
- Kuru baklagiller: Fasulye, nohut, mercimek gibi kuru baklagiller, bitkisel sterol bakımından zengindir.
- Sebzeler: Enginar, brokoli, karnabahar, ıspanak gibi sebzeler, bitkisel sterol bakımından zengindir.
Bitkisel Sterollerin Güvenilirliği
Bitkisel steroller, genel olarak güvenli kabul edilmektedir. Ancak, bazı kişilerde ishal, gaz ve şişkinlik gibi gastrointestinal yan etkiler görülebilir. Ayrıca, bitkisel steroller, bazı ilaçlarla etkileşime girebilir. Bu nedenle, bitkisel sterol takviyesi almadan önce doktorunuza danışmanız tavsiye edilir.
Bitkisel Steroller Nasıl Kullanılır?
Bitkisel steroller, gıdalarda doğal olarak bulunur. Bu nedenle, sağlıklı bir diyet uygulayarak bitkisel sterolden yeterince alabilirsiniz. Ancak, kan kolesterol düzeyinizi düşürmek için daha fazla bitkisel sterole ihtiyaç duyuyorsanız, bitkisel sterol takviyesi alabilirsiniz.
Bitkisel sterol takviyesi, günde 2 gramdan fazla alınmamalıdır. Takviyeleri, yemeklerle birlikte almak en etkili yoldur.
Bitkisel Sterollerin Geleceği
Bitkisel steroller, kan kolesterol düzeyini düşürmek için güvenli ve etkili bir yöntemdir. Bu nedenle, gelecekte bitkisel sterollerin kullanımının artması beklenmektedir.
Bitkisel sterollerin, kalp sağlığının korunması ve diğer kronik hastalıkların önlenmesi gibi çeşitli sağlık yararları sağladığına dair çalışmalar devam etmektedir