Bitkisel Yağ Teknolojisi
Giriş
Yağlar, doğada bitkisel ve hayvansal maddelerde yaygın olarak bulunan, yoğun enerji sağlayan, enerji deposu olarak kullanılmaya elverişli maddelerdir. Bitkisel yağlar, bitkilerin tohum, meyve, yaprak ve saplarında bulunan yağlardır.
Bitkisel yağlar, günlük hayatımızda önemli bir yere sahiptir. Yemeklerde, salatalarda, kozmetik ürünlerde, ilaçlarda ve sanayide kullanılmaktadır.
Bitkisel yağ üretimi, önemli bir sanayi koludur. Dünyada üretilen bitkisel yağ miktarı her geçen yıl artmaktadır.
Bitkisel Yağlar ve Özellikleri
Bitkisel yağlar, gliserin ve yağ asitlerinin esterlerinden oluşurlar. Yağ asitleri, doymuş ve doymamış olmak üzere iki gruba ayrılırlar.
Doymuş yağ asitleri, karbon atomları arasında çift bağ bulunmayan yağ asitleridir. Bu yağ asitleri, oda sıcaklığında katı halde bulunurlar.
Doymamış yağ asitleri, karbon atomları arasında bir veya daha fazla çift bağ bulunan yağ asitleridir. Bu yağ asitleri, oda sıcaklığında sıvı halde bulunurlar.
Bitkisel yağlar, doymamış yağ asitleri bakımından zengindir. Bu nedenle, hayvansal yağlara göre daha sağlıklı kabul edilirler.
Bitkisel yağların başlıca özellikleri şunlardır:
- Yüksek enerji değeri (9 kkal/g)
- Doymamış yağ asitleri bakımından zengin
- Vitamin ve mineraller açısından zengin
- Alerjik reaksiyonlara neden olabilir
Bitkisel Yağ Türleri
Bitkisel yağlar, elde edildikleri bitkilere göre sınıflandırılabilir.
Meyve yağları, meyvelerin çekirdeklerinden veya meyve etinden elde edilirler. Örnekler: Zeytinyağı, avokado yağı, badem yağı, fındık yağı, ceviz yağı
Tohum yağları, tohumlardan elde edilirler. Örnekler: Ayçiçeği yağı, soya yağı, pamuk yağı, kanola yağı, mısır özü yağı
Yaprak yağları, yapraklardan elde edilirler. Örnekler: E vitamini yağı, çay yağı
Sap yağları, saplardan elde edilirler. Örnekler: Hint yağı, palmiye yağı
Bitkisel Yağ Üretimi
Bitkisel yağ üretimi, iki temel aşamadan oluşur:
Yağların elde edilmesi
Yağların elde edilmesi, fiziksel veya kimyasal yöntemlerle yapılabilir.
Fiziksel yöntemlerle yağ elde edilmesi
Fiziksel yöntemlerle yağ elde edilmesi, en yaygın kullanılan yöntemdir. Bu yöntemde, yağ, bitkiden mekanik yollarla preslenerek veya çözücülerle ekstrakte edilerek elde edilir.
Presleme yöntemi
Presleme yönteminde, bitkisel tohumlar veya meyveler, pres adı verilen bir makinede sıkılarak yağları elde edilir. Presleme yöntemi, basit ve ekonomik bir yöntemdir. Ancak, elde edilen yağların verimi düşüktür.
Ekstraksiyon yöntemi
Ekstraksiyon yönteminde, yağ, bitkiden çözücülerle çözülerek elde edilir. Ekstraksiyon yöntemi, presleme yöntemine göre daha yüksek verim sağlar. Ancak, bu yöntemde kullanılan çözücülerin geri kazanılması ve uzaklaştırılması gerekir.
Kimyasal yöntemlerle yağ elde edilmesi
Kimyasal yöntemlerle yağ elde edilmesi, daha az yaygın bir yöntemdir. Bu yöntemde, yağ, bitkiden kimyasal reaksiyonlar yoluyla elde edilir. Kimyasal yöntemlerle elde edilen yağlar, genellikle endüstriyel amaçlarla kullanılır.
Yağların saflaştırılması
Yağların elde edilmesinden sonra, saflaştırılmaları gerekir. Saflaştırma işlemi, yağların kalitesini ve dayanıklılığını artırır.
Yağların saflaştırılmasında kullanılan yöntemler şunlardır:
- Filtrasyon
- Çöktürme
- Yıkama
- Deodorizasyon
- Kristalizasyon
Bitkisel Yağlar ve Sağlık
Bitkisel yağlar, sağlıklı beslenme açısından önemli bir yere sahiptir. Bitkisel yağlar, doymamış yağ asitleri bakımından zengindir. Bu yağ asitleri, kalp ve damar sağlığını korumaya yardımcı olur.
Bitkisel yağlar, ayrıca vitamin ve mineraller açısından da zengindir. Bu vitamin ve mineraller, bağışıklık sistemini güçlendirmeye ve hücre