Çölyak hastalığı, bağırsakların gluten proteini ile tepkimeye girerek zarar görmesi sonucu oluşan bir bağırsak hastalığıdır. Gluten, buğday, arpa ve çavdarda bulunan bir proteindir ve bazı insanlar için toksiktir. Çölyak hastaları, gluten tüketirlerse, bağırsaklarında iltihaplanma, hasar ve diğer semptomlar ortaya çıkar.
Çölyak hastalığı, genetik bir hastalıktır ve ailede çölyak hastalığı öyküsü olan kişilerde daha yaygındır. Bu hastalığa sahip olan kişilerin, ömür boyu gluten içermeyen bir diyet uygulaması gerekir. Gluten içeren yiyecekleri yediklerinde, vücutlarında bağışıklık sistemi gluteni yabancı bir madde olarak algılar ve ona saldırır. Bu saldırı, ince bağırsağın yüzeyindeki villus adı verilen küçük tüy benzeri yapıların tahrip olmasına neden olur.
Gluten tüketimi, çölyak hastalarında bir dizi semptom ve sağlık sorununa neden olabilir. Bu semptomlar, hastalığın şiddetine ve kişinin ne kadar gluten tükettiğine bağlı olarak değişebilir.
Bazı semptomlar şunlardır:
- Karın ağrısı ve şişkinlik: Gluten tüketimi, ince bağırsaktaki villusların tahrip olmasına ve dolayısıyla karın ağrısına ve şişkinliğe neden olabilir.
- İshal: İnce bağırsağın villusları tahrip olduğunda, yiyeceklerin sindirimi bozulabilir ve ishal ortaya çıkabilir.
- Kabızlık: Gluten tüketimi, lifli yiyeceklerin tüketilmesini zorlaştırabilir ve kabızlık gibi sindirim sorunlarına neden olabilir.
- Yorgunluk: Gluten tüketimi, bağırsaklarda iltihaplanma ve hasara neden olarak, vücutta enerji kaybına neden olabilir.
- Deri döküntüleri: Gluten tüketimi, dermatit herpetiformis adı verilen bir cilt rahatsızlığına neden olabilir. Bu rahatsızlık, ellerde, kollarda, ayaklarda ve kalçalarda görülen kaşıntılı kırmızı döküntülerle karakterizedir.
- Kilo kaybı: Gluten tüketimi, ince bağırsakta hasara neden olarak, besinlerin sindirimi bozabilir ve dolayısıyla kilo kaybına neden olabilir.
- Anemi: Gluten tüketimi, ince bağırsaktaki villusların hasarına neden olarak, anemi adı verilen bir kan hastalığına neden olabilir.
- Depresyon ve anksiyete: Gluten tüketimi, beyindeki kimyasal dengesini değiştirebilir ve depresyon, anksiyete ve diğer ruh sağlığı sorunlarına neden olabilir.
Bu semptomlar, gluten tüketiminin ne kadar süre ve ne kadar sıklıkta olduğuna bağlı olarak değişebilir. Bazı çölyak hastaları, çok az gluten tükettiklerinde bile semptomlar yaşayabilirler. Bu nedenle, çölyak hastalarının gluten içeren yiyeceklerden tamamen kaçınması gerekir.
Gluten içeren yiyecekler nelerdir?
Gluten içeren yiyecekler, buğday, arpa, çavdar, yulaf ve maltın yanı sıra, bazı hazır gıdalarda, soslarda, tatlılarda ve içeceklerde de bulunabilir. Bu nedenle, çölyak hastaları, yiyeceklerin etiketlerini dikkatle okumalı ve yiyecekleri hazırlayan kişilerle dikkatli bir şekilde iletişim kurarak gluten içermeyen bir diyet sağlamalıdırlar.
Gluten tüketimini önlemek için ne yapılabilir?
Çölyak hastaları için en iyi tedavi yöntemi, gluten içermeyen bir diyet uygulamaktır. Bu diyet, buğday, arpa, çavdar, yulaf ve malt gibi tüm gluten içeren yiyecekleri ortadan kaldırmayı içerir. Bunun yerine, çölyak hastaları glutensiz yiyecekler tüketmelidir. Glutensiz yiyecekler, pirinç, mısır, patates, soya fasulyesi ve mercimek gibi yiyecekleri içerir. Ayrıca, glutensiz un, makarna, ekmek ve diğer unlu gıdalar gibi ürünler de satın alınabilir.
Çölyak hastaları, bir diyetisyen veya beslenme uzmanı ile çalışarak, glutensiz bir diyet planı oluşturabilirler. Ayrıca, çölyak hastalarının yiyecekleri hazırlayan kişilerle dikkatli bir şekilde iletişim kurmaları ve restoranlarda özel isteklerini belirtmeleri gerekmektedir.
Sonuç olarak, çölyak hastaları için gluten tüketimi ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Gluten içeren yiyeceklerden kaçınmak, çölyak hastalarının sağlıklarını korumak için en iyi yöntemdir. Bu nedenle, çölyak hastalarının, yiyecekleri dikkatle okumaları, glutensiz yiyecekler tüketmeleri ve yiyecekleri hazırlayan kişilerle dikkatli bir şekilde iletişim kurmaları önemlidir.