Dissosiyatif Kimlik Bozukluğu (Çoklu Kişilik Bozukluğu)
Dissosiyatif kimlik bozukluğu (DKB), kişinin kimlik bütünlüğünün, birliğinin bozulması şeklinde beliren bir zihinsel hastalıktır. Şahsiyet bir bütündür. Şahsiyetteki ayrışma bazen sınırlı ve kısmi olabilir. Bu halde beyinde şekillenen bazı olguları hasta kendi dışında olmuş şeyler gibi görür.
DKB’de ise kişi, birden fazla ayrı ve tutarlı kimlik veya kişilik sergiler. Bu kişilikler, farklı adlara, yaşlara, cinsiyetlere, kişiliklere, anılara, tercihlere ve hatta fizyolojik özelliklere sahip olabilir. Bu kişilikler, kişinin kontrolünün dışında ortaya çıkar ve kişi, bir kişilikten diğerine geçtiğini fark etmeyebilir.
DKB, nadir görülen bir bozukluktur. Genel nüfusta görülme sıklığı %1’in altındadır. Ancak, travma geçmişi olan kişilerde daha yaygın olarak görülür.
Belirtiler
DKB’nin başlıca belirtileri şunlardır:
- Birden fazla ayrı ve tutarlı kimlik veya kişilik sergilemek
- Kişiliklerin, farklı adlara, yaşlara, cinsiyetlere, kişiliklere, anılara, tercihlere ve hatta fizyolojik özelliklere sahip olması
- Kişiliklerin, kişinin kontrolünün dışında ortaya çıkması
- Kişiliklerin, birbirinden habersiz olması
DKB’nin diğer belirtileri şunlardır:
- Amnezi (hafıza kaybı)
- Yoğun içe kapanma
- Kendi kendine zarar verme
- İntihar düşünceleri veya girişimleri
- Madde bağımlılığı
Nedenleri
DKB’nin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, travma geçmişinin önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir. Çocukluk döneminde yaşanan cinsel, fiziksel veya duygusal istismar, DKB’nin gelişmesinde risk faktörü olarak kabul edilmektedir.
DKB’nin gelişmesinde rol oynayan diğer faktörler şunlardır:
- Kalıtım
- Beynin işlevindeki değişiklikler
- Stres
Tedavi
DKB tedavisinde, psikoterapi ve ilaç tedavisi birlikte uygulanır. Psikoterapinin temel amacı, kişinin travma geçmişiyle yüzleşmesine ve bu travmanın neden olduğu duygusal sorunları çözmesine yardımcı olmaktır. İlaç tedavisi ise, kişinin yaşadığı stres ve kaygı düzeyini azaltmaya yardımcı olmak için kullanılır.
DKB tedavisinde kullanılan psikoterapi yöntemleri şunlardır:
- Bilişsel davranışçı terapi (CBT): Bu terapi yönteminde, kişinin yanlış düşünceleri ve davranışları değiştirilerek tedavi sağlanmaya çalışılır.
- Diyalektik davranışçı terapi (DBT): Bu terapi yönteminde, kişinin duygularını düzenlemesine ve stresle başa çıkmasına yardımcı olunmaya çalışılır.
- Şema terapisi: Bu terapi yönteminde, kişinin erken çocukluk döneminde yaşadığı travmalara odaklanarak tedavi sağlanmaya çalışılır.
DKB tedavisinde kullanılan ilaçlar şunlardır:
- Antidepresanlar: Bu ilaçlar, kişinin yaşadığı depresyon ve kaygı düzeyini azaltmaya yardımcı olur.
- Anksiyolitikler: Bu ilaçlar, kişinin yaşadığı anksiyeteyi azaltmaya yardımcı olur.
- Antipsikotikler: Bu ilaçlar, kişinin yaşadığı dissosiyatif belirtileri azaltmaya yardımcı olur.
Prognoz
DKB tedavisinde başarı oranı, kişinin travma geçmişinin şiddetine ve terapiye olan uyumuna bağlı olarak değişir. Travma geçmişi şiddetli olan ve terapiye uyumsuz olan kişilerde, tedavinin başarısı daha düşüktür.
DKB tedavisinde başarılı olan kişiler, genellikle günlük yaşamlarında daha işlevsel hale gelirler. Ancak, DKB tamamen tedavi edilemez ve kişinin hayatında bir miktar dissosiyatif belirtiler devam edebilir.
DKB’nin Toplumsal Algısı
DKB, toplumda genellikle yanlış anlaşılan bir bozukluktur. DKB’li kişiler, genellikle “sahte” veya “manyak” olarak nitelendirilir. Bu yanlış algı, DKB’li kişilerin tedavi almasını zorlaştırabilir.
DKB’nin toplumda daha iyi anlaşılması için farkındalık çalışmaları yapılması önemlidir. Bu çalışmalar sayesinde, DKB’li kişilerin daha iyi anlaşılması ve tedavi almaları sağlanabilir.