Edebi Sanatları Söz Sanatlarını Açıklama Örnek Metinlerde Inceleme

Edebi Sanatlar ve Söz Sanatları

Edebi sanatlar, yazarların düşüncelerini ve duygularını daha etkili ve güzel bir şekilde ifade etmelerine yardımcı olan tekniklerdir. Söz sanatları ise, kelimelerin anlamını değiştirmeden, onları daha etkili ve güzel bir şekilde kullanma teknikleridir. Edebi sanatlar ve söz sanatları, edebiyatın vazgeçilmez unsurlarıdır ve yazarların eserlerine özgünlük ve güzellik kazandırırlar.

Edebi Sanatlar

Benzetme: İki farklı şey arasında benzerlik kurma sanatıdır. Örneğin, “Gözleri yıldızlar gibi parlıyordu.” cümlesinde, gözler yıldızlara benzetilmiştir.
Metafor: İki farklı şeyi özdeşleştirme sanatıdır. Örneğin, “Hayat bir yolculuktur.” cümlesinde, hayat bir yolculuğa benzetilmiştir.
Kişileştirme: Cansız varlıklara insan özellikleri verme sanatıdır. Örneğin, “Rüzgar saçlarımı okşuyordu.” cümlesinde, rüzgara insan eli gibi bir özellik verilmiştir.
Teşbih: İki farklı şey arasında benzerlik kurma sanatıdır, ancak benzetmeden farklı olarak, teşbihte “gibi” veya “benzer” gibi kelimeler kullanılır. Örneğin, “Gözleri deniz gibi maviydi.” cümlesinde, gözler denize benzetilmiştir.
İstiare: Bir sözcüğü veya deyimi gerçek anlamı dışında kullanma sanatıdır. Örneğin, “Aşk bir çiçektir.” cümlesinde, aşk bir çiçeğe benzetilmiştir.
Mecaz: Bir sözcüğü veya deyimi gerçek anlamı dışında kullanma sanatıdır, ancak istiareden farklı olarak, mecazda “gibi” veya “benzer” gibi kelimeler kullanılmaz. Örneğin, “Aşk bir ateştir.” cümlesinde, aşk bir ateşe benzetilmiştir.
Telmih: Bir atasözü, deyim veya hikayeye gönderme yapma sanatıdır. Örneğin, “Bir elin nesi var, iki elin sesi var.” cümlesinde, “Bir elin nesi var, iki elin sesi var.” atasözüne gönderme yapılmıştır.
İroni: Bir şeyi gerçek anlamının tersine söyleme sanatıdır. Örneğin, “Çok zekisin!” cümlesi, aslında kişinin zeki olmadığını ima eder.
Hiciv: Bir kişiyi veya toplumu eleştirme sanatıdır. Örneğin, Nasreddin Hoca fıkraları, hiciv örnekleridir.
Mizah: Bir kişiyi veya toplumu güldürme sanatıdır. Örneğin, Aziz Nesin hikayeleri, mizah örnekleridir.

Söz Sanatları

Alliterasyon: Kelimelerin baş harflerinin aynı olması sanatıdır. Örneğin, “Gülümseyen gözler.” cümlesinde, “g” harfi alliterasyon yapmıştır.
Asonsonans: Kelimelerin ünlülerinin aynı olması sanatıdır. Örneğin, “Aşkın ateşi.” cümlesinde, “a” ünlüsü asonsonans yapmıştır.
Disonans: Kelimelerin ünlülerinin farklı olması sanatıdır. Örneğin, “Karanlık gece.” cümlesinde, “a” ve “e” ünlüleri disonans yapmıştır.
Ritim: Kelimelerin düzenli bir şekilde tekrarlanması sanatıdır. Örneğin, “Güneş doğuyor, güneş batıyor.” cümlesinde, “güneş” kelimesi ritm yapmıştır.
Kafiye: Kelimelerin son hecelerinin aynı olması sanatıdır. Örneğin, “Gülümseyen gözler, parlayan yıldızlar.” cümlesinde, “gözler” ve “yıldızlar” kelimeleri kafiye yapmıştır.
Redif: Kelimelerin son hecelerinin aynı olması sanatıdır, ancak kafiyeden farklı olarak, redifte kelimeler aynı dizede tekrarlanır. Örneğin, “Gülümseyen gözler, parlayan yıldızlar, umut dolu kalpler.” cümlesinde, “lar” hecesi redif yapmıştır.
Cinas: Bir sözcüğün iki veya daha fazla anlamda kullanılması sanatıdır. Örneğin, “Aşk bir çiçektir, ama dikenleri de vardır.” cümlesinde, “çiçek” sözcüğü hem gerçek anlamda hem de mecaz anlamda kullanılmıştır.
İham: Bir sözcüğün iki veya daha fazla anlamda kullanılması sanatıdır, ancak cinastan farklı olarak, ihamda sözcüğün gerçek anlamı gizlidir. Örneğin, “Aşk bir denizdir, boğulmaktan korkma.” cümlesinde, “deniz” sözcüğü hem gerçek anlamda hem de mecaz anlamda kullanılmıştır, ancak gerçek anlamı gizlidir.
Tezat: İki zıt kavramı karşılaştırma sanatıdır. Örneğin, “Karanlık gece, aydınlık gündüz.” cümlesinde, “karanlık gece” ve “aydınlık gündüz” kavramları karşılaştırılmıştır.
Mübalağa: Bir şeyi olduğundan daha büyük veya daha küçük gösterme sanatıdır. Örneğin, “Dağlar kadar büyük bir adamdı.” cümlesinde, dağlar kadar büyük bir adam olduğundan daha büyük gösterilmiştir.

Edebi Sanatlar ve Söz Sanatları Örnek Metinlerde İnceleme

Necip Fazıl Kısakürek’in “Çile” şiirinde edebi sanatlar ve söz sanatları kullanımı:

“Çile” şiirinde, Necip Fazıl Kısakürek, aşkın acısını ve ıstırabını anlatmaktadır. Şiirde, benzetme, metafor, kişileştirme, teşbih, istiare, mecaz, telmih, ironi, hiciv ve mizah gibi birçok edebi sanat ve söz sanatı kullanılmıştır.

Örneğin, şiirin ilk dizesinde, “Aşk bir hançerdir, saplanır yüreğe.” benzetmesi kullanılmıştır. Bu benzetmede, aşk bir hançere benzetilmiştir. Şiirin ikinci dizesinde, “Yüreğim bir kan gölü, aşkın ateşiyle yanıyor.” metaforu kullanılmıştır. Bu metaforda, yüreğin bir kan gölüne benzetilmesi, aşkın acısını ve ıstırabını vurgulamaktadır. Şiirin üçüncü dizesinde, “Gözlerimden yaşlar akıyor, sel gibi.” kişileştirmesi kullanılmıştır. Bu kişileştirmede, gözlere insan eli gibi bir özellik verilmiştir. Şiirin dördüncü dizesinde, “Aşk bir zehirdir, içen ölür.” teşbihi kullanılmıştır. Bu teşbihte, aşk bir zehire benzetilmiştir. Şiirin beşinci dizesinde, “Aşk bir rüyadır, uyanınca biter.” istiaresi kullanılmıştır. Bu istiarede, aşk bir rüyaya benzetilmiştir. Şiirin altıncı dizesinde, “Aşk bir yalandır, inanma sakın.” mecazı kullanılmıştır. Bu mecazda, aşk bir yalan olarak nitelendirilmiştir. Şiirin yedinci dizesinde, “Aşk bir beladır, başa gelir.” telmihi kullanılmıştır. Bu telmihte, aşkın bir bela olduğu fikrine gönderme yapılmıştır. Şiirin sekizinci dizesinde, “Aşk bir oyunsa, ben oynamam.” ironisi kullanılmıştır. Bu ironide, aşkın bir oyun olduğu fikriyle alay edilmektedir. Şiirin dokuzuncu dizesinde, “Aşk bir zindandır, içine düşen kurtulamaz.” hicvi kullanılmıştır. Bu hicivde, aşkın bir zindana benzetilmesi, aşkın acısını ve ıstırabını vurgulamaktadır. Şiirin onuncu dizesinde, “Aşk bir şakaysa, ben gülmem.” mizahı kullanılmıştır. Bu mizahta, aşkın bir şaka olduğu fikriyle alay edilmektedir.

Sait Faik Abasıyanık’ın “Lüzumsuz Adam” hikayesinde edebi sanatlar ve söz sanatları kullanımı:

“Lüzumsuz Adam” hikayesinde, Sait Faik Abasıyanık, toplumdan dışlanmış bir adamın hikayesini anlatmaktadır. Hikayede, benzetme, metafor, kişileştirme, teşbih, istiare, mecaz, telmih, ironi, hiciv ve mizah gibi birçok edebi sanat ve söz sanatı kullanılmıştır.

Örneğin, hikayenin başında, “Mehmet Ali Bey, bir ağaç gibiydi.” benzetmesi kullanılmıştır. Bu benzetmede, Mehmet Ali Bey bir ağaca benzetilmiştir. Hikayenin ortasında, “Mehmet Ali Bey’in kalbi bir taş gibiydi.” metaforu kullanılmıştır. Bu metaforda,