Erikson Kimlik Statüleri
Erikson kimlik statüleri, Erik Erikson’un geliştirdiği psikososyal gelişim kuramı çerçevesinde, kimlik gelişiminin çeşitli aşamalarını tanımlayan beş kimlik statüsüdür. Bu statüler, kimlik krizini çözme ve kimlik bütünlüğünü kazanmaya yönelik kişinin çabalarını yansıtır.
Erikson’a göre kimlik, “bireyin kendisi ve çevresi hakkındaki tutarlı ve bütünsel bir anlayışa sahip olma durumu”dur. Kişilik gelişiminin ergenlik döneminde (12-20 yaş) yoğunlaştığı bu dönemde, bireyler kendi değerlerini, inançlarını, hedeflerini ve yaşam tarzlarını keşfetmeye başlarlar. Bu süreçte, kimlik krizi olarak adlandırılan bir çatışmayla karşı karşıya kalırlar. Kimlik krizi, kişinin kendi kimliği hakkındaki belirsizlik ve kararsızlık duygusudur. Bu krizi çözmek ve kimlik bütünlüğünü kazanmak için bireyler çeşitli çabalar gösterirler.
Erikson’un kimlik statüleri, bu çabaların sonucunda oluşan kimlik oluşumunu beş kategoriye ayırır:
- Başarılı kimlik: Bu statüde yer alan bireyler, kimlik krizini çözmüş ve kendi kimlikleri hakkında tutarlı ve bütünsel bir anlayışa sahip olmuşlardır. Bu bireyler, kendi değerlerini, inançlarını, hedeflerini ve yaşam tarzlarını net bir şekilde biliyorlar ve bu doğrultuda yaşamlarını sürdürüyorlar.
- Moratoryum: Bu statüde yer alan bireyler, kimlik krizini henüz çözememiş ve kendi kimlikleri hakkındaki belirsizlik ve kararsızlık duygularını yaşıyorlar. Bu bireyler, farklı kimlik seçeneklerini araştırıyor ve bu seçenekler arasından kendilerine uygun olanını bulmaya çalışıyorlar.
- Kimlik karmaşası: Bu statüde yer alan bireyler, kimlik krizini çözememiş ve kendi kimlikleri hakkındaki belirsizlik ve kararsızlık duygularını yoğun bir şekilde yaşıyorlar. Bu bireyler, farklı kimlik seçeneklerini araştırıyorlar ancak kendilerine uygun olanını bulmakta zorluk çekiyorlar.
- Dağınık kimlik: Bu statüde yer alan bireyler, kimlik krizini çözememiş ve kendi kimlikleri hakkındaki belirsizlik ve kararsızlık duygularını tamamen kabullenmiş durumdalar. Bu bireyler, kendi kimlikleri hakkında herhangi bir çaba göstermiyor ve bu belirsizliği kabullenerek yaşamlarını sürdürüyorlar.
- İpotekli kimlik: Bu statüde yer alan bireyler, kendi kimlikleri hakkında bir anlayışa sahip olsalar da, bu anlayış başkaları tarafından dayatılmış durumdadır. Bu bireyler, kendi kimliklerini kendileri seçmemiş ve kendileri için anlamlı kılmamışlar.
Erikson’un kimlik statüleri, kimlik gelişiminin farklı aşamalarını ve bu aşamalarda yaşanan zorlukları anlamamıza yardımcı olur. Bu statüler, kimlik gelişimini etkileyen faktörleri ve bu faktörlerin kimlik gelişimini nasıl şekillendirdiğini incelemek için de kullanılabilir.
Kimlik Gelişimini Etkileyen Faktörler
Kimlik gelişimini etkileyen birçok faktör vardır. Bu faktörler, bireyin içinde bulunduğu sosyal ve kültürel çevreden, aile ilişkilerinden, bireysel özelliklerinden ve deneyimlerinden kaynaklanabilir.
Sosyal ve kültürel çevre: Bireyin içinde bulunduğu sosyal ve kültürel çevre, kimlik gelişimini önemli ölçüde etkiler. Örneğin, bireyin yaşadığı toplumun değerleri ve normları, bireyin kendi değerlerini ve normlarını şekillendirmede rol oynar.
Aile ilişkileri: Aile ilişkileri, kimlik gelişiminin en önemli faktörlerinden biridir. Ailenin tutumları, beklentileri ve ilişkileri, bireyin kendi kimliği hakkındaki anlayışını etkiler. Örneğin, ailenin bireyin kimlik gelişimini desteklemesi ve bireyin kendi seçimlerini yapmasına izin vermesi, bireyin sağlıklı bir kimlik geliştirmesine yardımcı olur.
Bireysel özellikler: Bireyin bireysel özellikleri, kimlik gelişimini de etkiler. Örneğin, bireyin kişilik özellikleri, ilgi alanları ve yetenekleri, bireyin kendi kimliği hakkındaki anlayışını şekillendirir.
Deneyimler: Bireyin yaşadığı deneyimler, kimlik gelişimini de etkiler. Örneğin, bireyin yaşadığı zorlayıcı deneyimler, bireyin kendi kimliği hakkındaki anlayışını yeniden gözden geçirmesine ve bu anlayışı geliştirmesine yol açabilir.
Kimlik Gelişimi ve Yetişkinlik
Kimlik gelişimi, ergenlik döneminde yoğunlaştığı halde, yetişkinlik döneminde de devam eder. Yetişkinlik döneminde, bireyler kendi kimliklerini pekiştirmeye ve geliştirmeye devam ederler. Bu süreçte, bireyler yeni roller üstlenir, yeni deneyimler yaşar ve bu deneyimler sonucunda kendi kimlikleri hakkında yeni bilgiler edinirler.
Kimlik gelişimi, sağlıklı bir kişilik gelişimi için gereklidir. K