Gece Bekçisi Kimlik Sorabilir mi?
Gece bekçileri, Türkiye’de emniyet teşkilatının emrinde çalışan, genel kolluk kuvvetlerinden olan kamu görevlileridir. Görevleri, çarşı ve mahallelerde asayişi sağlamak, suçu ve suçluyu önlemek, kolluk kuvvetlerine yardımcı olmaktır.
Gece bekçilerinin yetkileri, 5188 sayılı Kanun’un 16. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, gece bekçileri, görev yaptıkları bölgede, halkın huzur ve güvenliğini sağlamak amacıyla aşağıdaki yetkileri kullanabilirler:
- Kişileri durdurmak ve kimlik sormak.
- Suç işlenmesini veya işlenmekte olan suçun devamını önlemek için gerekli tedbirleri almak.
- Suçun faillerini yakalamak.
- Suç delillerini korumak.
- Yakaladığı kişileri kanuni mercilere teslim etmek.
Gece bekçilerinin kimlik sorma yetkisi, bu yetkilerden biridir. Ancak, bu yetkinin sınırı, makul sebeptir.
Makul Sebep Kavramı
Makul sebep, hukukta, bir kamu görevlisinin bir işlem yapması için gerekli olan haklı nedendir. Bu neden, somut olaya göre değerlendirilir.
Gece bekçisinin kimlik sorması için makul bir sebebin bulunması gerekir. Bu sebep, gece bekçisinin görev yaptığı bölgede asayişi sağlamak amacıyla, suç işlenmesini veya işlenmekte olan suçun devamını önlemek amacıyla olabilir. Örneğin, gece bekçisi, şüpheli bir şahsı gördüğünde, o şahsın kimliğini sorabilir. Bu durumda, gece bekçisinin kimlik sorması için makul bir sebebi vardır.
Gece Bekçisinin Kimlik Sorması Yasal mı?
Gece bekçilerinin kimlik sorma yetkisi, 5188 sayılı Kanun’un 16. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, gece bekçileri, görev yaptıkları bölgede, halkın huzur ve güvenliğini sağlamak amacıyla kişileri durdurabilir ve kimlik sorabilirler.
Ancak, bu yetkinin sınırı, makul sebeptir. Gece bekçisinin kimlik sorması için makul bir sebebinin bulunması gerekir. Aksi takdirde, gece bekçisinin kimlik sorma işlemi hukuka aykırı olur.
Gece Bekçisinin Kimlik Sorma Yetkisi ile İlgili Yargı Kararları
Gece bekçilerinin kimlik sorma yetkisi ile ilgili olarak, Türkiye’de çeşitli yargı kararları verilmiştir. Bu kararlarda, gece bekçilerinin kimlik sorma yetkisinin sınırı, makul sebep kavramı ile değerlendirilmiştir.
Yargıtay 12. Ceza Dairesi’nin 2022/6668 E. 2023/1157 K. sayılı kararında, gece bekçisinin kimlik sorması için makul sebebin bulunması gerektiği vurgulanmıştır. Kararda, “Gece bekçisinin kimlik sorması için makul bir sebebinin bulunması gerekir. Aksi takdirde, gece bekçisinin kimlik sorma işlemi hukuka aykırı olur.” denilmiştir.
Yargıtay 16. Ceza Dairesi’nin 2022/1455 E. 2023/1020 K. sayılı kararında da, gece bekçisinin kimlik sorması için makul sebebin bulunması gerektiği vurgulanmıştır. Kararda, “Gece bekçisinin kimlik sorması için makul bir sebebinin bulunması gerekir. Bu sebep, gece bekçisinin görev yaptığı bölgede asayişi sağlamak amacıyla, suç işlenmesini veya işlenmekte olan suçun devamını önlemek amacıyla olabilir.” denilmiştir.
Sonuç
Gece bekçilerinin kimlik sorma yetkisi, 5188 sayılı Kanun’un 16. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, gece bekçileri, görev yaptıkları bölgede, halkın huzur ve güvenliğini sağlamak amacıyla kişileri durdurabilir ve kimlik sorabilirler. Ancak, bu yetkinin sınırı, makul sebeptir. Gece bekçisinin kimlik sorması için makul bir sebebinin bulunması gerekir. Aksi takdirde, gece bekçisinin kimlik sorma işlemi hukuka aykırı olur.
Gece bekçisinin kimlik sorma yetkisi ile ilgili bazı önemli noktalar şunlardır:
- Gece bekçisi, kimlik sormadan önce, kendisinin çarşı ve mahalle bekçisi olduğunu belirleyen belgeyi göstermek zorundadır.
- Gece bekçisi, kimlik sorduğu kişiye, kimliğini ibraz etmesi için makul bir süre tanımak zorundadır.
- Gece bekçisi