Iran Şah Yurtdışına Kaçtı

İran Şahı’nın Yurtdışına Kaçışı: Bir Devrimin Başlangıcı

Giriş

1979 İran Devrimi, 20. yüzyılın en önemli siyasi olaylarından biriydi. Şah Muhammed Rıza Pehlevi’nin yurtdışına kaçması, devrimin başlangıcını işaret etti ve İran’ın siyasi ve sosyal manzarasını sonsuza dek değiştirdi. Bu makale, Şah’ın kaçışının nedenlerini, gidişatını ve devrim üzerindeki etkisini inceleyecektir.

Şah’ın Yönetimi

Muhammed Rıza Pehlevi, 1941’den 1979’a kadar İran’ı yönetti. Babası Rıza Şah Pehlevi’nin modernleşme politikalarını sürdürdü ve ülkeyi ekonomik ve askeri olarak geliştirmeye çalıştı. Ancak Şah’ın otoriter yönetimi ve yolsuzluk iddiaları halk arasında giderek daha fazla hoşnutsuzluğa yol açtı.

Halkın Hoşnutsuzluğu

1970’lerin ortalarında, İran halkı Şah’ın yönetimine karşı giderek daha fazla sesini yükseltmeye başladı. Yüksek enflasyon, işsizlik ve siyasi baskı, yaygın protestolara yol açtı. Ayetullah Ruhullah Humeyni gibi dini liderler, Şah’ın yönetimini eleştirerek halkın hoşnutsuzluğunu körüklediler.

Kara Cuma

1978’in Eylül ayında, Tahran’da Şah’ın yönetimini protesto eden büyük bir gösteri düzenlendi. Güvenlik güçleri göstericilere ateş açtı ve yüzlerce kişiyi öldürdü. Bu olay, “Kara Cuma” olarak bilinmeye başladı ve devrimin patlak vermesinde dönüm noktası oldu.

Şah’ın Kaçışı

Kara Cuma’dan sonra Şah’ın konumu hızla zayıflamaya başladı. Ordu ve hükümet içindeki destekçileri birer birer onu terk etti. 16 Ocak 1979’da Şah, eşi ve çocuklarıyla birlikte İran’dan kaçtı.

Kaçışın Gidişatı

Şah’ın kaçışı, karmaşık ve tehlikeli bir operasyondu. Önce Mısır’a uçtu ve ardından Fas’a gitti. Daha sonra Meksika’ya gitti ve burada eski ABD Başkanı Richard Nixon’ın evinde kaldı. Son olarak, 1980’de Mısır’a döndü ve burada 1988’de öldü.

Devrim Üzerindeki Etki

Şah’ın kaçışı, İran Devrimi’nin başlangıcını işaret etti. Halk, Şah’ın gidişini bir zafer olarak gördü ve Humeyni’nin liderliğinde İslami bir cumhuriyet kurmak için çalışmaya başladı. Devrim, İran’ın siyasi ve sosyal yapısında derin değişikliklere yol açtı ve Orta Doğu’daki güç dengesini değiştirdi.

Sonuç

İran Şahı’nın yurtdışına kaçışı, 20. yüzyılın en önemli siyasi olaylarından biriydi. Şah’ın otoriter yönetimi ve yolsuzluk iddiaları, halkın hoşnutsuzluğuna yol açtı ve Kara Cuma’daki katliam, devrimin patlak vermesinde dönüm noktası oldu. Şah’ın kaçışı, İran’ın siyasi ve sosyal manzarasını sonsuza dek değiştirdi ve İslami bir cumhuriyetin kurulmasına yol açtı.

İlgili Kaynaklar