Karahantepe’de 2024 Yılı Çalışmaları: Yeni Buluntular ve İkonografi
Karahantepe ve Taşlı Tepeler Projesi
2024 yılı Karahantepe kazı çalışmaları, yalnızca Karahantepe ile sınırlı kalmayıp, Taşlı Tepeler projesine dahil olan 10 farklı noktada da devam ediyor. Bu yıl özellikle Karahantepe’deki merkezi kamusal yapının çevresinde yer alan diğer kamusal yapılar ve kulübelerde yoğunlaşılmış durumda. Bu yapılardan birini birkaç hafta önce açmaya başladık.
Arkamda gördüğünüz bu yapı, zemine gömülü ve kısa bir taş duvar üzerine dal örgüyle inşa edilmiş bir çatı sistemine sahip. Zemin ise büyük yassı taşlarla döşenmiş ve bu taşlardan bazıları öğütme taşı olarak kullanılmış. Ayrıca, bu taşlardan birinin üzerinde bir yaban eşeği motifine rastladık. Bu, o dönemin ikonografisinde önemli olan hayvanlardan biri.
İkonografi ve Sanat
Karahantepe’de keşfettiğimiz ikonografik öğeler, o dönemin insanları için önemli iki kategoriye ayrılabilir. İlk kategori, dikilitaşlarda sıkça karşılaşılan, hareket halinde ve ürkütücü şekilde tasvir edilmiş hayvanlar. İkinci kategori ise kuşlar ve sıkça tüketilen hayvanlar, özellikle de ceylanlar. Ancak yabani eşek de bu dönemin insanlarının çevresinde yaşayan ve tükettikleri hayvanlardan biri olarak dikkat çekiyor.
Bu yaban eşeği motifi, öğütme taşlarının olduğu bir tabanın içine yerleştirilmiş ve hareket halindeymiş gibi kazıma tekniğiyle işlenmiş. Göbeklitepe’de de yapı tabanlarında figürlere rastladık, ancak bu hareketli yaban eşeği motifiyle ilk kez karşılaşıyoruz. Bu buluntu, o dönemdeki hayvan ikonografisi ve insanların çevreleriyle ilişkisini daha iyi anlamamıza katkı sağlayacak.
MÖ 9000’li Yıllara Tarihlenen Yapılar
Şu an üzerinde çalıştığımız yapılar, MÖ 9000 yıllarına, yani günümüzden yaklaşık 11.000 yıl öncesine tarihleniyor. Bu mekanlar, özellikle öğütme taşlarının yoğun olarak bulunmasıyla, o dönemde günlük yaşamın sürdüğü yerler olduklarını kanıtlıyor. Aynı zamanda, bu mekanlarda bulunan hayvan betimleri ve dikilitaşlar, onların sembolik yönlerinin de olduğunu gösteriyor.
Bir öğütme taşının hemen yanında, yaklaşık 20 cm boyunda bir figür keşfettik. Bu figürün boyutundan ziyade, üzerine işlendiği taşla orantılı olarak betimlenmiş olması, dönemin sanatçılarının yeteneklerini ortaya koyuyor.
İlk Kez Karşılaşılan Bir Figür
Karahantepe’deki yapı zeminlerinde, ilk kez karşılaştığımız bu figür, benzer buluntuların olabileceğine işaret ediyor. Sözünü ettiğimiz kulübelerin çoğunun taban seviyelerine henüz ulaşmadık ve bu seviyelere derinleştikçe benzer buluntulara rastlama olasılığımız da oldukça yüksek.