Kimlik Sorma Yetkisi
Kimlik sorma yetkisi, kolluk güçlerinin, kişilerin kimliklerini tespit etmek amacıyla onları durdurup kimlik bilgilerini isteme yetkisidir. Bu yetki, suçun önlenmesi ve suçluların yakalanması gibi kamu güvenliğini sağlamaya yönelik bir amaç taşımaktadır.
Kimlik Sorma Yetkisinin Hukuki Dayanağı
Kimlik sorma yetkisi, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 20. maddesinde düzenlenen “özel hayatın gizliliği” hakkına bir istisna olarak düzenlenmiştir. Anayasa’nın ilgili maddesi şu şekildedir:
“Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliği dokunulmazdır. Haberleşmenin gizliliği de esastır. Millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâkın korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebepleriyle, usulüne göre verilmiş hâkim kararı olmadıkça, kimseye haberleşmesinin içeriği hakkında bilgi verilemeyeceği gibi, haberleşme araçları da alıkonulamayacak ve sinyalleri engellenemeyecektir.
>
Millî güvenlik, kamu düzeni veya suç işlenmesinin önlenmesi sebepleriyle, hâkim kararı olmadıkça, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde, istem üzerine veya resen, telefonla yapılan haberleşmeler dinlenebilir, bu amaçla gerekli görülen teknik araçlar kullanılabilir. Bu şekilde dinlenen haberleşmeler ancak, derhâl ve gecikmesinde sakınca bulunan hallerde hâkim tarafından veya hâkim kararı üzerine savcı tarafından dinlenebileceği hallerde savcı tarafından, suç soruşturması ve kovuşturması için gerekli hallerde Cumhuriyet savcısı veya hâkim tarafından alınabilir. Bu şekilde alınan dinlemeler ancak, bunlara neden olan sebepler devam ettiği sürece muhafaza edilebilir.
>
Herkes, kendisiyle ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak, kişinin kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirilme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızasıyla işlenebilir. Kişisel verilerin korunmasına ilişkin esaslar kanunla düzenlenir.”
Anayasa’nın bu maddesi uyarınca, özel hayatın gizliliği hakkı, millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâkın korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebepleriyle sınırlandırılabilmektedir. Bu sınırlamalar, ancak kanunla düzenlenebilir ve ölçülü olmalıdır.
Kimlik sorma yetkisi, Anayasa’nın 20. maddesinde düzenlenen sınırlamalardan biridir. Bu yetki, kolluk güçlerinin, kişilerin kimliklerini tespit etmek amacıyla onları durdurup kimlik bilgilerini istemesini mümkün kılmaktadır.
Kimlik Sorma Yetkisinin Kapsamı
Kimlik sorma yetkisi, kolluk güçlerinin, kişilerin kimliklerini tespit etmek amacıyla onları durdurmasına ve kimlik bilgilerini istemesine olanak tanımaktadır. Bu bilgiler, kişinin adı, soyadı, doğum tarihi, doğum yeri, adresi, kimlik numarası ve fotoğrafıdır.
Kimlik sorma yetkisi, hem kişileri hem de araçları kapsamaktadır. Kolluk güçleri, kişileri veya araçları, herhangi bir yerde ve zamanda durdurup kimlik sorabilir.
Kimlik sorma yetkisi, kolluk güçlerinin, suçun önlenmesi ve suçluların yakalanması gibi kamu güvenliğini sağlamaya yönelik bir amaç taşımaktadır. Bu nedenle, kolluk güçleri, kimlik sorma yetkisini bu amaçla kullanmalıdır.
Kimlik Sorma Yetkisinin Kullanım Şartları
Kimlik sorma yetkisi, belirli şartlara tabi olarak kullanılabilir. Bu şartlar, Anayasa’nın 20. maddesinde ve Polis Vazife ve Salâhiyet Kanunu’nun 4/A maddesinde düzenlenmiştir.
Anayasa’nın 20. maddesi uyarınca, kimlik sorma yetkisi, millî güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel sağlık ve genel ahlâkın korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması sebepleriyle sınırlandırılabilmektedir.
Polis Vazife ve Salâhiyet Kanunu’nun 4/A maddesi uyarınca, kimlik sorma yetkisi, kolluk güçlerinin, suç işlenmesini önlemek veya suçluları yakalamak amacıyla, makul bir sebebin bulunması durumunda kullanılabilir.
Makul sebep, kolluk gücünün, kişinin suç işleyebileceğine veya suç işlediğine dair edindiği izlenimdir. Bu izlenim, kolluk