Para ve Banka
Para
Para, bir mal veya hizmet karşılığında ödeme aracı olarak kullanılan, genel kabul görmüş bir değişim aracıdır. Para, ekonomik faaliyetlerin temelini oluşturan ve ekonominin işleyişini sağlayan önemli bir araçtır.
Paranın Tarihçesi
Paranın tarihi, insanlığın ticaret yapmayı öğrenmesiyle başlar. İlk paralar, insanların değerli gördükleri mallardan, örneğin madenlerden yapılırdı. Bu madenler, ağırlıkları ve saflıkları nedeniyle kolayca taklit edilemezlerdi. Bu nedenle, ilk paralar, değişim aracı olarak güvenilirdi.
Zamanla, paranın yerini madenlerden yapılmış paralar aldı. Bu paralar, madenin ağırlığına göre değerlenirdi. Örneğin, bir altın sikke, iki gümüş sikkeden daha değerliydi.
- yüzyılda, bankalar kullanılmaya başlandı. Bankalar, insanlara para yatırma ve çekme hizmeti sunmaya başladılar. Bankalar, yatırılan paraları kullanarak kredi vermeye başladılar. Bu sayede, paranın dolaşımı arttı ve ekonomi gelişti.
Paranın Fonksiyonları
Para, ekonomide dört temel fonksiyona sahiptir:
- Değerleme: Para, mal ve hizmetlerin değerini ölçmek için kullanılır. Örneğin, bir kalem 10 TL’ye satılıyorsa, bunun anlamı 10 TL değerinde bir mal olduğudur.
- Değişim aracı: Para, mal ve hizmetlerin değişiminde kullanılan bir araçtır. Örneğin, bir kişi kalem almak istediğinde, karşılığında para verir.
- Saklama aracı: Para, insanlar için bir değer saklama aracıdır. Örneğin, bir kişi parasını bankaya yatırarak, parasını güvence altına alır.
- Ödeme aracı: Para, gelecekteki bir mal veya hizmet karşılığında ödeme yapmak için kullanılan bir araçtır. Örneğin, bir kişi bir ev almak için bir banka kredisi çekerek, gelecekte ödeyeceği bir ev karşılığında para öder.
Paranın Türleri
Para, fiziksel özelliklerine göre iki ana gruba ayrılır:
- Kağıt para: Kağıt para, bankalar tarafından basılan ve para yerine geçen bir araçtır.
- Madeni para: Madeni para, metalden yapılmış ve para yerine geçen bir araçtır.
Para, kullanım şekline göre de üç ana gruba ayrılır:
- Nakit para: Nakit para, fiziksel olarak elinde tutulabilen paradır.
- Banka parası: Banka parası, bankalar tarafından oluşturulan ve dolaşımda olan paradır.
- Elektronik para: Elektronik para, bilgisayar ortamında kullanılan ve sanal olarak dolaşan paradır.
Banka
Banka, parayı toplayan, saklayan, kredi veren ve ödemeleri gerçekleştiren bir finansal kuruluştur. Bankalar, ekonominin önemli bir parçasıdır ve ekonomik faaliyetlerin işleyişine katkıda bulunurlar.
Bankaların Fonksiyonları
Bankalar, temel olarak dört fonksiyona sahiptir:
- Para toplamak: Bankalar, insanlardan ve işletmelerden para toplayarak, bu paraları faiz karşılığında değerlendirirler.
- Kredi vermek: Bankalar, paralarını ihtiyaç duyan insanlara ve işletmelere kredi olarak verirler.
- Ödemeleri gerçekleştirmek: Bankalar, insanların ve işletmelerin para transferlerini gerçekleştirirler.
- Diğer finansal hizmetleri sunmak: Bankalar, kasa kiralama, çek ve senet işlemleri, sigortacılık gibi diğer finansal hizmetleri de sunarlar.
Bankaların Türleri
Bankalar, faaliyet alanlarına göre üç ana gruba ayrılır:
- Ticari bankalar: Ticari bankalar, en yaygın görülen banka türüdür. Ticari bankalar, işletmelere ve bireylere kredi vermek, para toplamak, ödemeleri gerçekleştirmek gibi hizmetler sunarlar.
- Katılım bankaları: Katılım bankaları, faizsiz bankacılık yapan finansal kuruluşlardır. Katılım bankaları, para toplamak, kredi vermek, ödemeleri gerçekleştirmek gibi hizmetleri, faiz yerine kar-zarar ortaklığı sistemiyle gerçekleştirirler.
- Özel finans kurumları: Özel finans kurumları, ticari bankalar ve katılım bankaları dışında kalan finansal kuruluşlardır. Özel finans kurumları, menkul kıymet alım-satımı, sigortacılık, faktoring gibi hizmetler sunarlar.
Türkiye’de Bankacılık
Türkiye’de bankacılık sektörü, 1924 yılında Türkiye İş Bankası’nın kurulmasıyla başlamıştır. 1950’li yıllardan itibaren, özel bankaların kurulmasıyla bankacılık sektörü hızla gelişmiştir.