Para ve Banka
Para, bir mal veya hizmet karşılığında takas edilebilecek, genel kabul gören bir ödeme aracıdır. Para, bir ekonominin temel işlevlerinden biri olan ticareti kolaylaştırmak için kullanılır. Para, mal ve hizmetlerin değişimini kolaylaştırarak, üretimi ve tüketimi teşvik eder.
Paranın Fonksiyonları
Paranın dört temel fonksiyonu vardır:
- Değer ölçüsü: Para, mal ve hizmetlerin değerini ölçmek için kullanılır. Örneğin, bir arabanın değeri 100.000 TL olarak ifade edilebilir.
- Yatırım aracı: Para, gelecekte kullanılmak üzere saklanabilir. Örneğin, bir kişi tasarruflarını bir bankaya yatırarak, gelecekte parasını daha fazla değere sahip olacak şekilde değerlendirebilir.
- Ödeme aracı: Para, mal ve hizmetlerin satın alınması için kullanılır. Örneğin, bir kişi bir marketten alışveriş yaparken, ödemesini para ile yapabilir.
- Değer saklama aracı: Para, değerini korumak için kullanılabilir. Örneğin, bir kişi biriktirdiği parayı altın veya döviz şeklinde saklayarak, değerinin enflasyon karşısında azalmamasını sağlayabilir.
Paranın Çeşitleri
Para, fiziksel şekline göre ve işlevine göre farklı şekillerde sınıflandırılabilir.
Fiziksel şekline göre paralar,
- Kağıt para: Kağıt para, kağıttan yapılmış bir ödeme aracıdır.
- Madeni para: Madeni para, metalden yapılmış bir ödeme aracıdır.
İşlevine göre paralar,
- Dolaşımdaki para: Dolaşımdaki para, ekonomide kullanılan paradır.
- Banka parası: Banka parası, bankalar tarafından oluşturulan paradır.
- Dijital para: Dijital para, elektronik ortamda kullanılan paradır.
Banka, mevduat kabul eden ve kredi veren finansal bir kurumdur. Bankalar, paranın değişimini kolaylaştırmak, tasarrufları değerlendirmek ve kredi sağlamak gibi önemli işlevleri yerine getirirler.
Bankaların Fonksiyonları
Bankaların temel işlevleri şunlardır:
- Mevduat kabul etmek: Bankalar, müşterilerinden para kabul ederler. Bu paralar, bankaların kasalarında veya bankaların kredi verdikleri kişilere kullandırılır.
- Kredi vermek: Bankalar, müşterilerine kredi verirler. Krediler, konut, araç, eğitim, iş kurma gibi çeşitli amaçlar için kullanılabilir.
- Ödeme işlemleri yapmak: Bankalar, müşterilerinin para transferi, fatura ödemesi gibi ödeme işlemlerini yaparlar.
- Yatırım hizmetleri sunmak: Bankalar, müşterilerine yatırım danışmanlığı, hisse senedi alım satımı gibi yatırım hizmetleri sunarlar.
Banka Türleri
Bankalar, işlevlerine göre ve sahip oldukları sermayeye göre farklı şekillerde sınıflandırılabilir.
İşlevlerine göre bankalar,
- Ticari bankalar: Ticari bankalar, temel olarak mevduat kabul etmek ve kredi vermek işlevlerini yerine getirirler.
- Katılım bankaları: Katılım bankaları, İslami finans prensiplerine göre faaliyet gösteren bankalarıdır.
- Özel bankalar: Özel bankalar, özel sermaye ile kurulan bankalarıdır.
- Devlet bankaları: Devlet bankaları, devlete ait olan bankalarıdır.
Sermayesine göre bankalar,
- Küçük bankalar: Sermayesi 1 milyar TL’ye kadar olan bankalar, küçük bankalar olarak kabul edilir.
- Orta büyüklükte bankalar: Sermayesi 1 milyar TL’den 10 milyar TL’ye kadar olan bankalar, orta büyüklükte bankalar olarak kabul edilir.
- Büyük bankalar: Sermayesi 10 milyar TL’den fazla olan bankalar, büyük bankalar olarak kabul edilir.
Para ve Bankanın Ekonomideki Rolü
Para ve banka, ekonominin temel işlevlerinden olan ticareti ve üretimi kolaylaştırmak için önemli rol oynarlar. Para, mal ve hizmetlerin değişimini kolaylaştırarak, ticaretin gelişmesine katkıda bulunur. Bankalar ise, mevduat kabul ederek ve kredi vererek, tasarrufların değerlendirilmesini ve üretimin teşvik edilmesini sağlarlar.
Para ve banka, bir ekonominin sağlıklı ve sürdürülebilir bir şekilde gelişmesi için gerekli olan temel unsurlardır.