Pilsiz saatler, klasik saatler olarak da bilinirler. Pilsiz saatlerde, saatlerin çalışması için pil veya diğer güç kaynaklarına ihtiyaç duyulmaz. Bunun yerine, saatlerin çalışması mekanik enerjinin kullanımına dayanır. Pilsiz saatlerde, mekanizma saat hareketini oluşturan mekanik parçaların birleşimidir.
Pilsiz saatlerde, bir yay mekanizması, saatin güç kaynağıdır. Bu yay, saat çalıştırıldığında sarılır ve yayın açılması ile saatin işlevi başlar. Yay mekanizması, saatin mekanik parçaları ile birleştirilir ve bu parçalar saat hareketlerinin kontrol edilmesinde kullanılır.
Saatteki hareket, yayın açılması ile birlikte saatin ana dişli çarkına iletilir. Bu dişli, tüm diğer dişlileri hareket ettirir ve akreplerin hareketi ile sonuçlanır. İzleme mekanizması, saatteki diğer mekanik parçaları kontrol eder ve saat işlevlerinin doğru çalışmasını sağlar.
Pilsiz saatlerde, zaman ayarı için ayar düğmesi bulunur. Bu düğme, saatin diğer mekanik parçalarına bağlı olan bir dişliyi hareket ettirerek, saatin doğru zaman diliminde çalışmasını sağlar. Pilsiz saatler, mekanik yapıları nedeniyle pil tüketimi olmadığından, pil tüketim maliyetleri olmadığından daha uzun ömürlüdürler.
Ancak, pilsiz saatlerin doğru çalışması, düzenli bakım ve periyodik arızaların onarımını gerektirir. Saatin tamir edilmesi, saatin dişlileri ve diğer mekanik parçalarının doğru çalışmasını sağlamak için profesyonel bir saat tamircisi tarafından yapılmalıdır.