Polis Avukata Kimlik Sorabilir mi?
Giriş
Polis, kamu düzenini ve güvenliğini sağlamak amacıyla görev yapan bir kamu görevlisidir. Bu görevi yerine getirirken, kişilere kimlik sorabilme yetkisine sahiptir. Ancak, bu yetkinin sınırlarını belirlemek önemlidir. Bu sınırlar, kişilerin temel hak ve özgürlüklerine zarar vermemelidir.
Türk Hukukunda Durdurma ve Kimlik Sorma Yetkisi
Türk Hukukunda, polisin durdurma ve kimlik sorma yetkisini düzenleyen temel kanun, 2559 sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu’dur (PVSK). PVSK’nın 4/A maddesinin 3. fıkrasına göre, polis, “kanunlarda öngörülen görevlerini yerine getirirken, kişileri ve araçları durdurabilir, kimlik sorabilir, gerekli bilgi ve belgelerin verilmesini isteyebilir.”
Bu maddeden anlaşılacağı üzere, polisin durdurma ve kimlik sorma yetkisi, kanunlarda öngörülen görevlerini yerine getirirken geçerlidir. Bu görevlerin neler olduğu, PVSK’nın 5. maddesinde sayılmıştır. Buna göre, polisin görevleri arasında şunlar yer almaktadır:
- Kamu düzenini ve güvenliğini sağlamak
- Suç işlenmesini önlemek
- Suç işleyenleri yakalamak
- Suç delillerini toplamak
- Kişilerin can, mal ve haklarını korumak
Polisin Durdurma ve Kimlik Sorma Yetkisinin Sınırları
Polisin durdurma ve kimlik sorma yetkisinin sınırlarını belirlemek için, öncelikle “durdurma” ve “kimlik sorma” kavramlarını tanımlamak gerekir.
Durdurma: Bir kişinin, polisin kanuni yetkisini kullanarak, bir yere gitmekten alıkonulması veya bir yerde tutulmasıdır.
Kimlik sorma: Bir kişinin kimliğini belirlemek amacıyla, kendisine kimlik belgesinin gösterilmesini istemesidir.
Polisin durdurma ve kimlik sorma yetkisinin sınırlarını belirlerken, aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır:
- Kanunilik: Durdurma ve kimlik sorma yetkisi, ancak kanunlarda öngörülen görevleri yerine getirirken geçerlidir.
- Sınırlılık: Durdurma ve kimlik sorma yetkisi, sınırlı bir yetkidir. Bu yetki, kişilerin temel hak ve özgürlüklerine zarar vermeyecek şekilde kullanılmalıdır.
- Orantılılık: Durdurma ve kimlik sorma yetkisi, durdurma veya kimlik sorma gerekçesine göre orantılı olmalıdır.
Polisin Avukata Kimlik Sorması
Polisin avukata kimlik sorması, yukarıda belirtilen sınırlamalara tabidir. Bu nedenle, polisin avukata kimlik sorabilmesi için, aşağıdaki şartların bulunması gerekir:
- Polisin, kanunlarda öngörülen görevlerini yerine getirmesi gerekir. Bu görevler arasında, kamu düzenini ve güvenliğini sağlamak, suç işlenmesini önlemek, suç işleyenleri yakalamak, suç delillerini toplamak ve kişilerin can, mal ve haklarını korumak yer alır.
- Durdurma veya kimlik sorma gerekçesinin bulunması gerekir. Durdurma veya kimlik sorma gerekçesi, makul bir şüpheden kaynaklanmalıdır. Makul şüphe, bir kişinin suç işlediğine veya suça karışmış olabileceğine dair objektif ve somut nedenlerin bulunmasıdır.
- Durdurma veya kimlik sorma, kişinin temel hak ve özgürlüklerine zarar vermeyecek şekilde yapılmalıdır. Bu nedenle, polis, avukatı durdururken veya kimlik sorarken, onun mesleki sıfatı ve dokunulmazlığı göz önünde bulundurmalıdır.
Avukatlara Kimlik Sorma Uygulaması ve Hukuk Yargısının Yaklaşımı
Türkiye’de, avukatlara kimlik sorma uygulaması, zaman zaman tartışmalara neden olmuştur. Bu tartışmalar, genellikle, polisin avukatları durdururken veya kimlik sorarken, mesleki sıfatı ve dokunulmazlığını dikkate almaması nedeniyle yaşanmaktadır.
Hukuk yargısı, bu konuda, avukatların mesleki sıfatı ve dokunulmazlığını korumaya yönelik kararlar vermiştir. Örneğin, Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2018 yılında verdiği bir kararda, polisin avukatı durdurması ve kimlik sormasının hukuka aykırı olduğuna hükmetmiştir. Bu kararda, polise, avukatları durdururken ve kimlik sorarken, onların mesleki sıfatı ve dokunulmazlığını göz önünde bulundurması gerektiği hatırlatılmıştır.
Sonuç
Polisin avukata kimlik sorması, kanunlarda öngörülen sınırlamalara tabidir. Bu sınırlamalara uyulmaması halinde, avukat