Polisin Kimlik Sorma Yetkisi
Türkiye’de polis, kolluk kuvveti olarak, kamu düzenini ve güvenliğini sağlamakla görevlidir. Bu kapsamda, suç işlenmesini önlemek, suç işleyen kişileri yakalamak ve suç delillerini toplamak gibi görevleri vardır. Bu görevlerini yerine getirirken, polise bazı yetkiler tanınmıştır. Bu yetkiler, kanunlarla sınırlandırılmıştır.
Polisin sahip olduğu yetkilerden biri de kimlik sorma yetkisidir. Polis, belirli durumlarda, kişilere kimliklerini sorabilir. Bu yetki, Polis Vazife ve Yetkileri Kanunu‘nun (PVSK) 4/A maddesinde düzenlenmiştir.
Polisin Kimlik Sorabileceği Durumlar
PVSK’nın 4/A maddesine göre, polis aşağıdaki durumlarda kişilere kimliklerini sorabilir:
- Kamu düzenini veya güvenliğini tehlikeye düşüren veya suç işlenmesini önlemek için makul bir sebebin bulunması
- Bir suçun işlendiğine veya işlenmekte olduğuna dair makul bir şüphenin bulunması
- Bir kişinin, daha önce işlediği bir suçtan dolayı yakalanabileceğine dair makul bir şüphenin bulunması
- Bir kişinin, aranan bir kişi olup olmadığının belirlenmesi
Bu durumlarda, polis, durdurduğu kişiye kimliğini veya bulundurulması gerekli diğer belgelerin ibraz edilmesini isteyebilir. Durdurma süresi, durdurma sebebine esas teşkil eden işlemin gerçekleştirilmesi için zorunlu olan süreden fazla olamaz.
Polisin Kimlik Soramayacağı Durumlar
PVSK’nın 4/A maddesinde sayılan durumlardan herhangi birinin bulunmaması halinde, polis kişilere kimliklerini soramaz. Bu durumda, polis, kişinin kimliğini sormaya zorlayamaz.
Polisin kimlik soramayacağı durumlar, aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Kamu düzenini veya güvenliğini tehlikeye düşürmeyen veya suç işlenmesini önlemeye yönelik olmayan durumlarda
- Bir suçun işlendiğine veya işlenmekte olduğuna dair makul bir şüphenin bulunmadığı durumlarda
- Bir kişinin, daha önce işlediği bir suçtan dolayı yakalanabileceğine dair makul bir şüphenin bulunmadığı durumlarda
- Bir kişinin, aranan bir kişi olmadığı durumlarda
Polisin Kimlik Sormasına İtiraz
Polisin kimlik sormasına itiraz etmek mümkündür. Bu durumda, kişi, polisin kimlik sorma yetkisinin bulunmadığını belirterek, kimliğini göstermeyi reddedebilmektedir.
Polis, kimlik sormaya itiraz eden kişiye, kimliğini göstermesi için makul bir süre tanımalıdır. Bu sürenin sonunda, kişi kimliğini göstermezse, polis, kişiyi zorla kimlik göstermeye zorlayabilir.
Polisin Kimlik Soruşuna İlişkin Diğer Hususlar
- Polis, kimlik sorarken, kendisinin polis olduğunu belirleyen belgeyi göstermekle yükümlüdür.
- Polis, kimlik soruşunu, kişinin onuruna ve saygınlığına aykırı olmayacak şekilde yapmalıdır.
- Polis, kimlik sorduğu kişinin kimliğini tespit ettikten sonra, kimlik soruşunu derhal sona erdirmelidir.
Polisin Kimlik Sorduğu Durumlarda Yapılması Gerekenler
Polisin kimlik sorması durumunda, aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir:
- Polis, kimlik sormaya yetkili olup olmadığını kontrol edin.
- Polis, kendisinin polis olduğunu belirleyen belgeyi göstersin.
- Polis, kimlik soruşunu, kişinin onuruna ve saygınlığına aykırı olmayacak şekilde yapsın.
- Kimlik soruşuna itiraz etmek istiyorsanız, bunu polise bildirin.
- Kimlik soruşunu reddetmeye karar verirseniz, bunun nedenlerini polise açıklayın.
Sonuç
Polisin kimlik sorma yetkisi, kanunlarla sınırlandırılmıştır. Bu yetkinin sınırlarının aşılması halinde, kişi, haksızlığa uğramış olacaktır. Bu nedenle, polisin kimlik sorması durumunda, yukarıda belirtilen hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir.