Suyu ve gıdaları kirleten yalnızca mikroplastikler değil. Çevremizden uzaklaştırmaya çalıştığımız bir diğer tehlikeli bileşik de, “sonsuz kimyasallar” olarak bilinen PFAS’tır. PFAS, per- ve polifloroalkil maddelerinin kısaltmasıdır.
PFAS’ı kullanmamızın nedeni, ısıya, lekelere ve suya karşı direnç göstermeleridir. Bu özellikler sayesinde su geçirmez giysiler, mutfak gereçleri, elektronik ürünler ve diğer birçok ürün üretilebilmektedir.
Ancak, PFAS’lar atık sahalarına ulaşarak su kaynaklarını kirletebilir. Yüksek dirençleri, bu kimyasalları kolayca parçalanamayan tehlikeli kirleticilere dönüştürmektedir.
Bu kimyasallar, kanser, karaciğer hasarı, tiroid hastalığı gibi çeşitli rahatsızlıkların risk faktörleri arasında yer alır. Bu nedenle, suyu sonsuz kimyasallardan arındırma yöntemleri geliştirme çalışmaları devam etmektedir. Su olmadan yaşamak mümkün olmadığı için, PFAS’ları içmeden önce yakalama fikri önemlidir.
Teknoloji. Eğlence. Bilim. Gelen kutunuzda. En ilginç teknoloji ve eğlence haberlerini almak için kaydolun.
British Columbia Üniversitesi (UBC) araştırmacıları, hem PFAS’ları yakalayan hem de yok eden bir katalizör geliştirdi. Bu yeni yöntem, suyu temizlemek için yalnızca birkaç saat gerektiriyor ve sürekli ultraviyole (UV) ışık kaynağı olmadan bile çalışabiliyor.
Araştırmacılar, patentli bir katalizör içeren aktif karbon filtre yarattılar. Demir oksit/graphene karbon (Fe/g-C) hibrit fotokatalizörü, sudan PFAS’ları yakalayıp, onları zararsız bileşenlere ayırabiliyor.
Dr. Johan Foster, bir açıklamasında, “Tüm süreç oldukça hızlı ilerliyor, ne kadar suyu işlediğinize bağlı,” dedi.
“Bu katalizör aracılığıyla büyük su hacimlerini geçirebiliriz ve PFAS’ları adsorbe edip iki aşamalı hızlı bir işlemle yok edebiliriz. Mevcut birçok çözüm yalnızca adsorpsiyon yapabilirken, diğerleri kimyasalları yok etmek için tasarlanmıştır. Bizim katalizör sistemimiz hem adsorpsiyon hem de yok etme işlemlerini yapabiliyor, bu da onu PFAS sorununa uzun vadeli bir çözüm haline getiriyor.”
Araştırmacılar, bu çözümün alternatiflerden çok daha hızlı olduğunu düşünüyor. Katalizör, sudaki sonsuz kimyasalların %90’ını yok etmek için yalnızca üç saate ihtiyaç duyuyor.
Foster, “Katalizörümüz, suyun içindeki sonsuz kimyasalların %90’ını üç saat gibi kısa bir sürede yok edebilir—piyasadaki benzer çözümlerden çok daha hızlı,” dedi. “Ayrıca, orman veya tarım atıklarından üretilebildiği için, mevcut karmaşık ve maliyetli yöntemlere kıyasla daha ekonomik ve sürdürülebilir.”
Kimyasal reaksiyonlar için UV ışığı gerekmektedir, ancak UBC teknolojisi, güneş ışığına maruz kalmanın yetersiz olduğu bölgelerde de çalışmaktadır. Araştırmacılar, düşük ışık koşullarında PFOA’nın (perflorooktanoik asit) %85’inden fazlasını uzaklaştırmayı başarmıştır. PFOA da bir sonsuz kimyasaldır.
Ayrıca, UBC araştırmacılarının geliştirdiği teknoloji, sadece sonsuz kimyasalları değil, diğer kalıcı kirleticileri de sudan uzaklaştırmak için kullanılabilir. Katalizör, belediye su sistemleri ve atık akışı temizliği gibi endüstriyel projelerde de kullanılabilir.
Bu teknoloji sadece başarılı bir araştırma projesi olmaktan öteye geçmiştir. Bilim insanları, ReAct Materials adlı bir şirketi, katalizörlerinin ticari kullanımını araştırmaya teşvik etmişlerdir.