Yer şekilleri nelerdir? Kısaca özet

Doğal yer şekilleri arasında dağ, ova, plato, göl, deniz, ırmak gibi unsurlar yer alır ve bu şekillerin farkını öğrenmek öğrenciler için önemlidir. Ortaokul 5. sınıf seviyesinde Sosyal Bilgiler dersi kapsamında yeryüzü şekillerinin detaylarını öğrenmek gelecekte öğrencilerin yorumlama yeteneklerini geliştirmelerine yardımcı olacaktır.

Fiziki haritalar genellikle yeryüzü şekillerinin gösterildiği haritalardır. Bu haritalarda yer alan dağ, ova, plato, ırmak, göl, deniz gibi yeryüzü şekilleri dünya genelinde binlerce adet bulunmaktadır.

Dağ, çevresindeki karasal alanlardan daha yüksek olan kara kütleleridir. Dağlar farklı yüksekliklerde olabilir ve bazıları kıyılara paralel uzanırken bazıları kıyıya dik bir şekilde uzanabilir. Volkanik dağlar da mevcuttur.

Ova, çevresine göre çukur alanlarda yer alan düz arazilerdir ve çoğunlukla alüvyal topraklarla kaplıdır. Ovalar tarım yapmak için çok uygun alanlar olup tarım faaliyetleri genellikle bu alanlarda gerçekleştirilir.

Göl, karalarda çöküntü alanlarının su ile dolması sonucu meydana gelir. Göller tatlı, tuzlu, derin, geniş, sodalı, kükürtlü gibi birçok farklı özellikte bulunabilir. Dağların üzerinde de göller bulunabilir.

Vadi, akarsuyun uzun yüzyıllar boyunca yatağını aşındırarak oluşturduğu genellikle V şeklindeki yeryüzü şekilleridir. Vadiler önemli yer şekilleri arasındadır.

Plato, bulundukları alana göre daha yüksekte olan düzlük yer şekilleridir. Günlük hayatta Yayla olarak bilinen alanlar plato örnekleri arasındadır ve yüksek düzlük alanlarında tarım yapılabildiği gibi hayvancılık da gerçekleştirilir.

Irmak, belirli bir yatak boyunca akan ve daha sonra deniz, göl gibi büyük su kütlelerine dökülen büyük akarsulardır. Yağmurların ve eriyen kar sularının yeryüzünde eğim boyunca akmaya devam etmesi sonucu ırmaklar oluşur. Türkiye’de birçok önemli akarsu bulunmaktadır, örneğin Kızılırmak, Yeşilırmak, Aras, Asi, Büyük Menderes, Küçük Menderes, Seyhan, Ceyhan, Fırat, Dicle, Sakarya, Gediz, Delice, Manavgat, Murat, Ergene Nehri gibi akarsular Türkiye’nin en önemli nehirleri arasındadır.

Türkiye’deki önemli dağlar arasında Küre Dağları, Canik Dağları, Kaçkar Dağları, Ağrı Dağı, Tendürek, Süphan Dağı, Karacadağ, Erciyes, Hasan Dağı, Karadağ, Kaz Dağları, Madra Dağları, Yunt Dağları ve Menteşe Dağları bulunur. Bu dağlar farklı özelliklere sahiptir ve sıradağlar, volkanik dağlar, kıvrımlı ve kırıklı yapıya sahip dağlar şeklinde görülebilir.

İklim, bir bölgede uzun yıllar boyunca görülen genel hava olaylarıdır ve bir bölgede görülme süresi 30-40 yıl kadar devam eder. İklimin yanı sıra hava durumu da hayatımızı etkileyen önemli bir faktördür. Türkiye’de genel olarak üç farklı iklim görülür: Karadeniz iklimi, karasal iklim ve Akdeniz iklimi. İklim, yeryüzü şekilleri gibi insanların yaşamlarını etkileyen bir özellik olarak karşımıza çıkar.